Serbest Bölge - Koniks.com

1. BÖLÜM

SERBEST BÖLGELER ;
TANIM, AMAÇLAR VE ÜLKE EKONOMİSİNE KATKILARI


1. SERBEST BÖLGE NEDİR ?

Genel olarak serbest bölgeler ; ülkenin siyasi sınırları içerisinde olmakla beraber, dış ticaret, vergi ve gümrük mevzuatının uygulanması bakımından gümrük hattı dışında sayıldığından, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin yasal düzenlemelerin uygulanmadığı, yapılan sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş muafiyet ve teşviklerin tanındığı, ülkenin diğer kısımlarından fiziki olarak ayrılan ve ticari, endüstriyel ve hizmet faaliyetlerinin yapıldığı yerler olarak tanımlanabilir.

Türkiye ile Avrupa Birliği arasında 1 Ocak 1996 tarihinde oluşturulan Gümrük Birliği çerçevesinde yeniden düzenlenen gümrük mevzuatında, Serbest Bölgeler; Türkiye gümrük bölgesinin parçaları olmakla beraber, gümrük vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye gümrük bölgesi dışında olduğu kabul edilen; serbest dolaşımda olmayan malların herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmamak ve serbest dolaşıma girmemek kaydıyla konulduğu, serbest dolaşımdaki malların ise ihracat rejimi hükümlerine tabi tutularak konulduğu yerler olarak tanımlanmıştır.

Değişik ülkelerdeki serbest bölge uygulamaları arasında “gümrük hattı dışında sayılma” ve “özel teşviklerin sağlanması” gibi ortak özellikler bulunmakla beraber; ülkelerin ekonomi ve ticaret politikalarının yanı sıra, sosyal ve siyasal durumlarına göre de bazı farklılıklar bulunabilmektedir. Serbest Bölge uygulamaları arasındaki bu farklılıklar nedeniyle Serbest Bölge ile ilgili terminolojide büyük bir çeşitlilik bulunmaktadır. Halen yirmiye yakın terim genellikle Serbest Bölge olarak bilinen uygulamayı tanımlamak için kullanılmaktadır. Benzer anlamda olan bu terimlerden bazıları aşağıda verilmiştir.

Serbest Bölge (Free Zone)
Serbest Liman (Free Port)
Gümrüksüz Bölge (Customs Free Zone)
İhraç Ürünleri İşleme Bölgesi (Export Processing Zone)
Dış Ticaret Bölgesi (Foreign Trade Zone)
Serbest Ekonomik Bölge (Free Economic Zone)
Serbest Üretim Bölgesi (Free Production Zone)
Serbest Ticaret Bölgesi (Free Trade Zone)
Endüstriyel Serbest Bölge (Industrial Free Zone)
İkiz Fabrika (Maquiladora)
Özel Ekonomik Bölge (Special Economic Zone)
Vergisiz Ticaret Bölgesi (Tax-free Trade Zone)
Vergisiz Bölge (Tax-free Zone)
Gümrüksüz Havaalanı (Customs Free Airport)
Yabancı Yatırım Bölgesi (Foreign Access Zone)

2. SERBEST BÖLGELER HANGİ AMAÇLARLA KURULUR ?

Serbest Bölgelerin başlıca kuruluş amaçları :

- İhracat için yatırım ve üretimi artırmak,
- Yabancı sermaye yatırımlarını ve teknoloji girişini sağla**** dış ticareti artırmak,
- Dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak,
- Yerli üreticilerin dünya piyasalarındaki fiyattan ve düzenli şekilde girdi temin etmelerini sağla**** uluslararası rekabet güçlerine katkıda bulunmak,
- İhracata dönük sanayilerin gelişmelerini teşvik etmek suretiyle ihracatı artırmak,
- Döviz girişini artırmak,
- Yeni iş imkanları yaratarak istihdam sorununun çözümüne yardımcı olmak,
- Gelişmiş üretim ve yönetim tekniklerinin yurt dışından ülkeye getirilerek ekonomik standartları yükseltmek.

3. SERBEST BÖLGELERİN ÜLKE EKONOMİSİNE SAĞLADIĞI KATKILAR NELERDİR ?

- İthal girdi kullanarak üretim yapan yerli firmaların, gümrük vergisiz olarak dünya fiyatlarından girdi temin imkanıyla, yurt dışındaki rakipleri ile aynı şartlarda üretim yapmasını sağlar. Üretim yapan firmalar kullandıkları ithal girdilerde kesinti olması durumunda güçlükle karşılaşmamak veya uygun olduğu için dış pazarlardan satın aldıkları büyük miktardaki girdileri, serbest bölgelere getirdikten sonra buradan küçük partiler halinde ülkeye ithal edilerek, depolama ve gümrük vergisi giderlerini azaltırlar ve üretim maliyetlerinin düşmesini sağlarlar, ayrıca girdi teminindeki gecikmeler de önlenmiş olur.
- Sağlanan kolaylıklar nedeniyle ülkenin ihracat imkanlarını ve döviz girdisini artırır.
- Dağıtım merkezi olma işlevi çerçevesinde, yurt dışından getirilen malların daha sonra yine yurt dışına satılarak (reeksport yoluyla) ülkenin dünya ticaretinden aldığı payın artmasını sağlar.
- Yarattığı doğrudan istihdamın yanı sıra, bölgedeki üretim ve ticari faaliyetlerin ülke içindeki faaliyetlere olan etkisi nedeniyle dolaylı istihdam da sağlar.
- Üretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere, ülke içinden alınan hammadde, yarı işlenmiş ve mamul mallar nedeniyle ülke içi üretimin artmasına katkı sağlar.
- Yabancı sermayeli firmalar risk faktörünün düşük, sağlanan avantajlar sonucu karlılığın daha yüksek olması nedeniyle serbest bölgelerde daha kolay yatırım yaparlar. Böylece ülkeye yeni teknolojilerin girmesi hızlanır.
- Ülkede uygulanması düşünülen yeni ticaret ve ekonomi politikaları için deneme alanı olarak kullanılabilir.


2. BÖLÜM

SERBEST BÖLGELERİN İDARİ YAPILARI
SAĞLANAN TEŞVİKLER VE AVANTAJLAR

4. SERBEST BÖLGELERLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ ?

Türkiye'de Serbest Bölgeler konusunda düzenleme getiren esas kanun 15.6.1985 tarih ve 3218 sayılı "Serbest Bölgeler Kanunu" dur. Söz konusu kanun genel hükümleri ortaya koyan oldukça liberal ve kısa bir kanundur. Uygulamaya yönelik daha ayrıntılı hükümler ise bu kanuna istinaden çıkarılan 10.3.1993 tarih ve 21520 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği" nde yer almıştır.

Serbest Bölgeler konusunda geçerli ana mevzuat anılan kanun ve yönetmelikten ibaret olmakla birlikte, Serbest Bölge faaliyetleri gümrük, ithalat, ihracat, kambiyo, devlet yardımları (yatırım-ihracat), KDV, bankacılık gibi konuları da ilgilendirdiğinden, Gümrük Kanunu ve Yönetmeliği, İthalat ve İhracat Rejimi Kararları ve Yönetmelikleri, Dahilde ve Hariçte İşleme Kararları ve Tebliğleri, Türk Parası Kıymetini Koruma Mevzuatı, Katma Değer Vergisi Kanunu ve İlgili Tebliğler, Bankalar Kanunu, Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun gibi yasal düzenlemelerde de Serbest Bölge uygulamaları ile ilgili hükümlere yer verilmiştir.

5. SERBEST BÖLGELERİN TEŞKİLAT YAPISI HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ ?

Serbest Bölgelerin bağlı olduğu en üst kuruluş Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü 'dür. Bunun dışında, her Serbest Bölgede; Serbest Bölge Müdürlüğü, Gümrük Müdürlüğü, Gümrük Muhafaza Müdürlüğü ve Emniyet (Polis) Birimi bulunmaktadır.

6. SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NÜN GÖREVLERİ NELERDİR ?

20.12.1994 Tarih ve 22147 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'a göre Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nün görevleri :

- Kalkınma planları ve yıllık programlar çerçevesinde Serbest Bölgelerin kurulması, yönetilmesi ve işletilmesi ile ilgili ilke ve politikaların tespiti konusunda çalışmalar yapmak, araştırma, planlama ve koordinasyon faaliyetlerini yürütmek,
- 6.6.1985 tarih ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu ve buna ilişkin mevzuat çerçevesinde düzenlemeler yapmak, Serbest Bölgelerde yapılabilecek üretim, alım-satım, depolama, kiralama, montaj-demontaj, bakım-onarım, kıyı bankacılığı (off-shore banking), bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama ve diğer faaliyet konularını belirlemek,
- Serbest Bölgelerde faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişilere faaliyet ruhsatı vermek veya verilmiş belgeleri iptal etmek,
- Müsteşarlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.

7. SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİNİN GÖREVLERİ NELERDİR ?

Serbest Bölge Müdürlüklerinin kuruluş, görev, yetki ve çalışma esaslarını belirleyen 16.8.1985 tarih ve 85/9801 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'na göre Serbest Bölge Müdürlüklerinin görev ve yetkileri şunlardır :

- Serbest Bölgeler Mevzuatı doğrultusunda bölgeyi yönetmek,
- Serbest Bölgeleri Tesis ve Geliştirme Fonu'na yapılan ödemeleri tahsil etmek, fon hesabına yatırmak ve bu fondan Başbakanın veya yetkili kılacağı Devlet Bakanı - Başbakan Yardımcısının onayı ile kesinleşen yıllık bütçeler çerçevesinde harcamalarda bulunmak,
- Bölgede gümrük, güvenlik, çalışma, sosyal güvenlik, liman, haberleşme ve sağlık hizmetleri gibi konularda kamuyu ilgilendiren görevlerin yerine getirilmesi için gerekli koordinasyonu temin etmek,
- Bölge işleticisi ile imzalanan işletme sözleşmesi ile bu işletici ve kullanıcılar, kamu ve özel kuruluşlar arasında yapılan sözleşmelerin hükümleri uyarınca yürütülen işleri gözetmek ve denetlemek,
- Bölge işleticisi tarafından kullanıcılara verilen hizmetler ve kiralanan yerlerle ilgili olarak hizmet, ücret ve kira tarifelerinin düzenlenmesini temin etmek,
- Giriş izin belgelerini vermek ve gerekli kontrolü sağlamak,
- İkamet veya çalışma izni verilmesiyle ilgili müracaatları kabul etmek,
- İtiraz ve şikayetleri kabul etmek, anlaşmazlıkların uzlaşma yoluyla çözümlenmesini sağlamak, gerekirse ilgili mercilere intikal ettirmek,
- Faaliyet ruhsatı alınmış olan gerçek ve tüzel kişilerin sicillerini tutmak ve bununla ilgili belgeleri vermek,
- Valilikçe ve diğer üst mercilerce talep edilecek her türlü bilgi ve belgeleri temin etmek, bölge faaliyetlerini değerlendirmek ve bu yıl içindeki faaliyet sonuçlarını yıllık faaliyet ve hesap raporları halinde hazırlamak.

8. SERBEST BÖLGELERDE SAĞLANAN TEŞVİKLER VE AVANTAJLAR NELERDİR ?

- Serbest Bölgelerde vergi, resim, harç, gümrük ve kambiyo mükellefiyetlerine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz. Firmalar bölgedeki faaliyetleri nedeniyle elde ettikleri gelirlerle ilgili olarak; gelir, kurumlar ve KDV dahil bütün vergilerden muaftır. Ayrıca işçi ücretleri üzerinden gelir vergisi ödenmediği için işçilik maliyeti de düşüktür.
- Serbest Bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler hiçbir izne ve vergiye tabi olmaksızın yurtdışına veya Türkiye'ye transfer edilebilir.
- Türkiye'deki tam ve dar mükellef gerçek ve tüzel kişilerin, Serbest Bölgelerdeki faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazanç ve iratlar, kambiyo mevzuatına uygun olarak, Türkiye'ye getirilmesi halinde de gelir ve kurumlar vergisinden muaftır.
- Serbest Bölgeler gümrük hattı dışında sayıldığından, Serbest Bölgeler ile Türkiye'nin diğer yerleri arasında yapılan ticarette Dış Ticaret Rejimi uygulanır. Başka bir deyişle, Türkiye'den Serbest Bölgeye satılan mallar ihracat rejimine, serbest bölgeden Türkiye'ye satılan mallar ithalat rejimine tabi olup, serbest bölge kullanıcıları Türkiye'den ihraç fiyatına (KDV'siz) mal satın alabilirler. Diğer taraftan, serbest bölge ile diğer ülkeler ve diğer serbest bölgeler arasında dış ticaret rejimi hükümleri uygulanmaz.
- Serbest Bölgeye getirilen Türkiye veya AB menşeli ya da buralarda serbest dolaşımda bulunan malların, serbest dolaşımda bulunma statüsü değişmediğinden, Türkiye'ye veya AB üyesi ülkelere girişinde gümrük vergisi ödenmez. Ayrıca, üçüncü ülke menşeli malların serbest bölgeye girişinde ve bu malların Türkiye veya AB üyesi ülkeler dışındaki üçüncü ülkelere gönderilmesi halinde de gümrük vergisi ödenmez. Ancak, Serbest Bölgeden Türkiye'ye veya AB ülkelerine gönderilen serbest dolaşım durumunda olmayan üçüncü ülke menşeli mallar için Ortak Gümrük Tarife'sinde belirtilen oran üzerinden gümrük vergisi ödenir.
- Serbest Bölgeler "Türkiye - AB Gümrük Birliği Gümrük Bölgesi" içerisinde sayıldığından; Serbest Bölgelerden Türkiye veya AB menşeli ürünler ile Türkiye'de serbest dolaşım durumunda bulunan ürünler A.TR Belgesi düzenlenerek AB'ye gönderilebilir. Üçüncü ülke menşeli ürünler ise Ortak Gümrük Tarife'sinde belirtilen oran üzerinden Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğüne gümrük vergisi ödenerek Serbest Dolaşıma geçirildikten sonra A.TR Belgesi düzenlenerek AB'ye gönderilebilir.
- Serbest Bölgede faaliyette bulunan firmalar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulu'nca belirlenen yatırım teşviklerinden yararlanabilir.
- Serbest Bölgede sağlanan teşvik ve avantajlardan yerli ve yabancı bütün firmalar eşit olarak yararlanır.
- Mallar Serbest Bölgede zaman sınırlaması olmaksızın kalabilir.
- Bir Serbest Bölgenin faaliyete geçmesinden itibaren 10 yıl süreyle grev ve lokavt uygulanmaz.
- Fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarına verilen yetkiler Serbest Bölgelerde uygulanmaz.
- Serbest Bölgedeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle yapılır.
- Serbest Bölgelerden Türkiye'ye yönelik mal satışına (ithalat) ve Serbest Bölge ile diğer ülkeler arasında yapılacak takas ticaretine kısıtlama getirilmemiştir.
- 99 yıla kadar süreli faaliyet ruhsatı verilebilir.
- Başvuru ve faaliyet süresince her türlü bürokrasi en aza indirilmiştir. Serbest Bölgeler Özel Sektör şirketlerince işletilmektedir.
- Serbest Bölgelerde; 1580 sayılı Belediye Kanunu (15 nci maddenin 5,22, 25, 32 ve 47 nci bendleri hariç), 5682 sayılı Pasaport Kanunu, 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de Seyahat ve İkametleri hakkındaki Kanun, 2007 sayılı Türkiye'deki Türk Vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkındaki Kanun ile ek ve değişiklikleri, 2677 Sivil Hava Meydanları, Limanlar ve Sınır Kapılarında Görev ve Hizmetlerin Yürütülmesi Hakkında Kanun, 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu, 832 sayılı Sayıştay Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile diğer kanunların 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'na aykırı hükümleri uygulanmaz.
- Serbest Bölgeler; AB ve Orta Doğu pazarlarının yakınında, Akdeniz, Ege ve Karadeniz'deki büyük limanlar, uluslar arası havaalanlarına, karayolu ağlarına, kültür, turizm ve eğlence merkezlerine yakın yerlere kurulmuştur.
- Serbest Bölgelerin alt yapısı gelişmiş ülkelerdeki benzerleri ile aynı standarttadır. Açık ve kapalı alan kiraları diğer ülkelere göre düşüktür.

9. SERBEST BÖLGEDE FAALİYETTE BULUNAN FİRMALARIN YARARLANDIĞI VERGİSEL NİTELİKLİ MUAFİYETLER NELERDİR ?

Serbest Bölgede faaliyette bulunan firmalar, Türkiye'de geçerli; gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi ve emlak vergisi de dahil olmak üzere bütün vergiler ile tüm harçlardan ve resimlerden muaftır. Ancak, bu firmaların Türkiye'ye yapacakları işlemler ve dış ticaret mevzuatına tabi olmaksızın yapacakları alımlar KDV ile ilgili diğer mevzuat gereği harç ve resimlere tabidir. Daha genel bir ifade ile 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun sağladığı muafiyet ve teşvikler yalnızca Serbest Bölge sınırı içerisinde geçerli olup, ancak Serbest Bölge faaliyetleri ile ilgili işlemleri de kapsayacak şekilde genişletilmesi imkanı bulunmamaktadır.

10. SERBEST BÖLGEDE FAALİYETTE BULUNAN FİRMALAR TÜRKİYE'DE GEÇERLİ İHRACAT VE YATIRIM TEŞVİKLERİNDEN YARARLANABİLİR Mİ ?

Serbest Bölge ile Türkiye arasındaki ticaret Dış Ticaret Rejimine tabi olduğundan ve Serbest Bölge ile diğer ülkeler ve diğer serbest bölgeler arasında Dış Ticaret Rejimi uygulanmadığından, serbest bölgede faaliyette bulunan firmalar Serbest Bölgeden yurt dışına sevk ettikleri mallar için ihracat teşviklerinden (ihracata yönelik devlet yardımları) yararlanamaz. Ancak, Türkiye'den Serbest Bölge'ye ihracat yapan firmalar ihracat teşviklerinden yararlanabilir. Diğer taraftan, Serbest Bölgede faaliyette bulunan firmalar teşvik belgesi almak kaydıyla, yatırım teşviklerinden yararlanabilir. Esasen, Serbest Bölgede faaliyette bulunan firmalar fon kaynaklı kredi, arsa tahsisi ve enerji desteği gibi mali nitelikli olmayanlar hariç diğer yatırımları teşvik (yatırımlarda devlet yardımları) unsurlarından, Serbest Bölgenin sağladığı muafiyet ve teşviklerle otomatik olarak teşvik belgesi almaksızın yararlanmaktadır.

11. SERBEST BÖLGEDE ELDE EDİLEN GELİRLER TÜRKİYE'YE TRANSFER EDİLMESİ HALİNDE VERGİLENDİRİLİR Mİ ?

Türkiye'de yerleşik tam ve dar mükellef gerçek ve tüzel kişilerin serbest bölgelerdeki faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazanç ve iratlar, kambiyo mevzuatına uygun olarak Türkiye'ye getirilmesi halinde de gelir ve kurumlar vergisinden muaftır. Bu muafiyetten yararlanabilmek için nakdi transferlerin mutlaka bankalar veya yetkili aracı kurumlar aracılığıyla yapılarak kambiyo mevzuatına göre belgelendirilmesi gerekir.

Ancak, Serbest Bölgede faaliyette bulunan firmalarca Türkiye'de yerleşik kişilere dağıtılan temettüler (kar payı) menkul sermaye iradı kabul edildiğinden beyanname verme yükümlülüğü bulunmamaktadır.

12. SERBEST BÖLGE HANGİ FİRMALAR İÇİN DAHA AVANTAJLIDIR ?

Serbest Bölgede faaliyette bulunmanın aşağıdaki firmalar için daha avantajlı olduğu söylenebilir:

- Ülke içindeki vergisel nitelikli mali yüklerden ve bürokrasiden kurtulmak isteyen firmalar,
- İthal girdi kullanarak ürettiği ürünleri dış pazarlara satan firmalar,
- Emek yoğun sektörlerde faaliyette bulunan firmalar,
- Transit ticaret, reeksport ve takas ticareti faaliyetinde bulunan firmalar,
- Dövizle işlem yapmak isteyen üreticiler, toptancılar, bankalar ve sigortacılar,
- Altyapısı hazır modern iş ortamı arayan firmalar.


3. BÖLÜM

SERBEST BÖLGELERİN İŞLEYİŞİ


13. SERBEST BÖLGEDE ELDE EDİLEN GELİRLERİN YURT DIŞINA VE TÜRKİYE'YE TRANSFERİ KONUSUNDA BİR KISITLAMA VAR MIDIR ?

Serbest Bölge faaliyetleri sonucu elde edilen gelirlerin Türkiye ve yurt dışına transferi konusunda herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Yabancı ve yerli firmalar Serbest Bölgelere transfer ettikleri kazançlarını Serbest Bölge Müdürlüğü'ne bildirerek istedikleri zaman Türkiye'nin diğer kesimlerine veya yurt dışına transfer etmekte serbesttirler.

14. AYNİ VE NAKDİ SERMAYENİN TÜRKİYE'DEN SERBEST BÖLGEYE VE BURADAN TÜRKİYE'YE VE YURT DIŞINA TRANSFERİ NASIL YAPILIR ?

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı kararın 13 ncü maddesine göre; Türkiye'den serbest bölgelere yapılan nakdi sermaye transferleri kambiyo mevzuatı hükümlerine göre yurt dışına yapılan nakdi sermaye transferi gibi değerlendirilmektedir. Ayni sermayenin Türkiye'den serbest bölgeye transferi ise gümrük mevzuatı hükümlerine göre yapılmaktadır.

Buna göre, Türkiye'de yerleşik kişilerin serbest bölgelerde yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak üzere şirket kurmaları, ortaklığa katılmaları veya şube açmaları için 5.000.000 ABD Doları veya eşiti dövize kadar nakdi sermayeyi bankalar veya özel finans kurumları aracılığıyla, ayni sermayeyi ise gümrük mevzuatı hükümleri çerçevesinde ihraç etmeleri serbest olup, 5.000.000 ABD Dolarını aşan nakdi ve/veya ayni sermaye ihracında Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu Bakanlıktan izin alınması gerekmektedir.

Diğer taraftan, Serbest Bölgeler Kanunu hükümleri gereğince, serbest bölgelerde kambiyo ve gümrük mevzuatı hükümleri uygulanmadığından, Türkiye'de yerleşik kişilerce serbest bölgeye ihraç edilen nakdi sermayenin ve bu kişilerin serbest bölgedeki yatırımlarından elde ettiği her türlü kazançların, iratların, satış ve/veya tasfiye bedellerinin serbest bölgeden Türkiye'ye transferi serbest olup, ayni sermayenin Türkiye'ye transferi ise Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nün iznine tabidir. Söz konusu nakdi ve ayni sermaye ile serbest bölgedeki yatırımlardan elde edilen her türlü kazançların, iratların, satış ve/veya tasfiye bedellerinin transferi ise serbesttir.

15. SERBEST BÖLGELERDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARCA ÖDENEN ÜCRETLER NELERDİR ?

Serbest Bölgelerde faaliyet gösteren firmalar tarafından Serbest Bölgeleri Tesis ve Geliştirme Fonu'na ve Serbest Bölge İşleticisine (Kurucu-İşletici) ödenen başlıca ücretler aşağıda belirtilmiştir.

- Faaliyet Ruhsatı müracaat ücreti,
- Serbest Bölgelere Türkiye'den getirilen mallar ile yatırım ve tesis safhasında kullanılan mallar, bakım ve onarım maksadıyla bölgelere getirilen araç, gereç ve ekipmanlar hariç olmak üzere, bölgeye yurt dışından getirilen malların CIF, bölgeden yurt dışına çıkan mallardan alınmayan, Türkiye'ye çıkarılan malların FOB değerleri üzerinden % 0.5 oranındaki fon,
- Giriş izin belgeleri karşılığında alınan ücretler,
- Çeşitli hizmetler (taşıma, yükleme-boşaltma, vb.) karşılığında onaylı tarifeler üzerinden ödenen ücretler ve kiralar,
- Serbest Bölgenin ortak giderleri (çevre düzenleme, aydınlatma, güvenlik, temizlik vb.) için alınan ücretler,
- Kullanılan su ve elektrik için bu hizmetleri sağlayan kuruluşlara iletilmek üzere yapılan ödemeler,
- Serbest Bölge İşlem Formu almak için ödenen ücretler.

16. SERBEST BÖLGELERDE GEREKLİ OLAN HİZMETLER NASIL SAĞLANIR ?

Serbest Bölgelerde gemi ve liman hizmetleri, yükleme, boşaltma, terminal, ardiye, elektrik, su, gaz, akaryakıt, haberleşme, sağlık, itfaiye, çevre temizliği ve çevre düzenlemesi ve gerekli diğer hizmetler işletici veya kurucu-işletici tarafından sağlanır veya işletici veya kurucu-işleticinin koordinasyonunda ilgili kamu veya özel kuruluşlara yaptırılır.

17. GASBAŞ - GAZİANTEP SERBEST BÖLGESİ KURUCU VE İŞLETİCİSİ A.Ş.'NİN GÖREV VE YETKİLERİ NELERDİR ?

Bölge kurucu-işletici şirketler ile işletici şirketlerin görev ve yetkileri aşağıda belirtilmiştir.

- İşletme veya kuruluş ve işletme sözleşmesi hükümleri doğrultusunda bölgeyi işletmek, bölgenin tanıtımını yapmak,
- Altyapının kamu tarafından yapılmayacağının sözleşmede belirtilmesi halinde, bölgenin altyapı tesislerini inşa etmek ve parselasyon planına göre inşaat alanlarını yeterli sayıda kullanıcıya kiralamak ve/veya satmak,
- İşletme veya kuruluş ve işletme sözleşmesinde yer alan esaslar çerçevesinde, kullanıcıların faaliyetleriyle ilgili müracaatlarını kabul etmek ve kullanıcılarla iskele, arazi, ambar, hangar ve antrepoların işletilmesine yönelik kira sözleşmeleri ve kullanıcıların bölge içinde talep edecekleri gemi, liman ve diğer hizmetlerin yapılması veya kendi sorumluluğunda yaptırılması temin edecek hizmet sözleşmelerini düzenlemek ve kullanıcılarla imzalanan kira sözleşmelerini onaylanmak üzere bölge müdürlüğüne göndermek, 3 işgünü reddedilmeyen sözleşmelerini yürürlüğe koymak, reddedilenleri müracaatçılara bildirmek ve akdedilen sözleşmelere istinaden de ücret ve kiralar ile depozitoları peşin olarak tahsil etmek,
- Kullanıcılarla akdedilen sözleşmelerde; kiralanan parsellerde ve diğer yerlerde emniyet ve sağlık önlemlerinin alınmasına imkan veren, izin alınmaksızın herhangi bir değişiklik yapılmasını engelleyen, depo, ambar, hangar ve antrepolarda ve diğer yerlerde bölge ile ilgili mevzuatta belirtilen veya tebliğ ya da genelgelerle duyurulan çalışma şekil ve hususların dışına çıkılmasını önleyen ve dolayısıyla bölge düzeninin titizlikle korunmasını sağlayan hükümlere yer vermek,
- Bölge Müdürlüğü, liman, havaalanı, gümrük, güvenlik teşkilatları ve diğer kamu birimlerine kullanıcılar tarafından verilmesi gereken bilgi ve belgeleri temin etmek,
- Elektrik, su, gaz ve akaryakıt teminine ve haberleşme hizmetlerini kesintisiz sağlamaya yönelik tedbirleri almak ve ilgili kamu ve özel kuruluşlarla bu konuda koordinasyonu sağla**** ücretlerin tahsili ve ilgili birimlere tediyesini sağlayıcı düzenlemeler yapmak,
- Bölgede yangın tehlikelerine karşı, kullanıcıların kiraladığı tüm tesis ve binaların sigortasını yaptırtmak, yangın önleme ve su boşaltma ekipmanları ile yeterli ölçüde itfaiye araç ve gereçlerinin hazır bulundurulması, genel güvenlik önlemlerinin aldırılması, iş ve diğer kazalarda yaralanma veya ani hastalanma hallerinde gerekecek ilk müdahale, yardım ve cankurtaran teşkilatının kurulması hususlarında yerel kamu kuruluşlarıyla gerekli koordinasyonu sağlamak,
- Bölge içinde ihtiyaç duyulan ulaşım ve taşıma taleplerini karşılamak, planlanan park ve yeşil alanları oluşturmak, bakım ve korunmalarını sağlamak, kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap verecek lokanta, kafeterya, büfe ve benzeri yerleri organize etmek, işletmek veya işlettirmek ve sahanın tüm temizlik ve genel sağlık konularını çözümlemek.

18. SERBEST BÖLGELERDEKİ ÖDEMELER HANGİ PARA İLE YAPILIR ? TL İLE ÖDEME YAPILABİLİR Mİ ?

Serbest bölgelerdeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemelerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca konvertible sayılan dövizlerle yapılır. Ancak, yatırım safhasındaki mal ve hizmet bedelleri, işçi ücretleri ile kiralar Türk Lirası olarak da ödenebilir. Ayrıca, Serbest Bölge Müdürlüğü ile bölgedeki diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara bütün ödemeler Türk Lirası ile yapılmaktadır.

19. SERBEST BÖLGELERDE YABANCI UYRUKLU PERSONEL ÇALIŞTIRILABİLİR Mİ?

Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nden "çalışma izin belgesi" almak şartıyla, kullanıcıların serbest bölgedeki faaliyetlerinde ihtiyaç duydukları yabancı uyruklu yönetici veya konusunda uzman kişileri istihdam etmeleri mümkündür. Çalışma izin belgesi almak için matbuu formlar doldurulur ve ekleriyle birlikte bir dilekçe ile Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'ne müracaat edilir. Genel Müdürlük tarafından uygun görülenlere çalışma izin belgesi verilir. Ancak, çalışma izin belgesi İçişleri Bakanlığı'nca "oturma izni" verilmesi halinde geçerli olur. Çalışma izin belgesi hangi serbest bölge için alınmışsa yalnızca o serbest bölge için geçerlidir. Alınan oturma izni, çalışma izin belgesi sahibinin eşini ve 18 yaşını geçmemiş çocuklarını da kapsar.

20. SERBEST BÖLGELERDE SOSYAL GÜVENLİK MEVZUATI İLE GREV VE LOKAVTA İLİŞKİN HÜKÜMLER GEÇERLİ MİDİR ?

Bölgede faaliyette bulunan kullanıcılar ile bunların yanlarında iş akdine göre çalışan işçiler (yabancı uyruklular da dahil) hakkında Türkiye'de geçerli sosyal güvenlik mevzuatı hükümleri uygulanır. Ancak, Türkiye ile diğer ülkeler arasında sosyal güvenlik konusunda yapılan sözleşmeler varsa, bu sözleşme hükümleri de geçerlidir. Sigorta primleri yükümlülerce sosyal güvenlik kurumlarına döviz veya Türk Lirası olarak ödenebilir. Hak sahiplerine tediyeler ise bu kurumlar tarafından Türk Lirası olarak yapılır.

Diğer taraftan 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun geçici 1 nci maddesi uyarınca, bir serbest bölgenin faaliyete başlamasından itibaren on yıl süre ile 2822 sayılı Kanunun grev, lokavt ve arabuluculuk hükümleri uygulanmaz. Bu süre içinde toplu iş sözleşmesi üzerinde çıkacak uyuşmazlıklar Yüksek Hakem Kurulu'nca karara bağlanır.

21. SERBEST BÖLGELERE MALLARIN VE İNSANLARIN GİRİŞ-ÇIKIŞI NASIL OLUR ?

Serbest Bölgelere Türkiye'den getirilen mallar ihracat rejimine,serbest bölgelerden Türkiye'ye gönderilen mallar da ithalat rejimine tabi olduğu için serbest bölge gümrük ve gümrük muhafaza görevlilerince gümrük mevzuatı gereğince gerekli işlemler yapıldıktan sonra, malların ilgili rejimlere tabi tutulmak suretiyle sevki sağlanır. Ancak, serbest bölge ile diğer serbest bölgeler ve diğer ülkeler arasında dış ticaret rejimi uygulanmadığından, serbest bölgenin kendi rıhtımı olması halinde, serbest bölgeye yurt dışından getirilen veya serbest bölgeden yurt dışına gönderilen malların serbest bölgeye girişinde ve çıkışında mallar herhangi bir gümrük kontrolüne tabi olmadan sevk edilebilmekte, serbest bölgenin yurt dışı ile doğrudan bağlantısı olmaması halinde malların Türkiye'den geçişi transit rejimi çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.

Faaliyet ruhsatı olan gerçek ve tüzel kişiler ve bunların temsilci, görevli ve işçileri ile bölgede her türlü iş veya işlemlerini yürüten kişiler, ilgili Serbest Bölge Müdürlüğü'nden "giriş izin belgesi" almak kaydıyla bölgeye girebilirler. Kısa süreli girişler için Bölge Müdürlüğü'nce verilen "özel izin belgesi" ile de bölgeye girilebilir.

Bölge Müdürlüğü ile diğer kamu kurumu birimlerine ve işletici veya BKİ nezdinde çalışan görevlilere, giriş izin belgesindeki bilgileri kapsayan ve bölge müdürlüğü tarafından düzenlenen "görev kartı" verilir. Anılan görevliler, ancak bu kartlarını göstererek bölgeye girip çalışabilirler.

Serbest Bölgeye girmek isteyen kişiler gümrük muhafaza veya güvenlik görevlilerine giriş izin belgesi, görev kartı veya özel izin belgesinden herhangi birini gösterememesi durumunda bölgeye alınmaz.

Gümrük işlemlerine tabi olmaksızın serbest bölgeye mal giriş ve çıkışlarını önlemek amacıyla, bölge kapılarında araç ve kişiler, gümrük muhafaza görevlilerince gerektiğinde aranabilir, Bölge Müdürlüğü'nün talebiyle kullanıcıların işyerleri ve araçlarında da arama yapılabilir.

22. SERBEST BÖLGEDE FAALİYETTE BULUNAN GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLER KAMBİYO MEVZUATI AÇISINDAN YURT DIŞINDA YERLEŞİK SAYILIR MI ?

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı kararın 2/b maddesinde; yurt dışındaki işçi, serbest meslek sahibi ve müstakil iş sahipleri dahil, Türkiye'de ikametgah sahibi gerçek ve tüzel kişiler Türkiye'de yerleşik kişi sayılmıştır. Ancak, adı geçen kararın 13 ncü maddesi hükümlerine göre verilen sermaye ihracı izinlerinde serbest bölgeler de yurt dışı olarak mütalaa edildiğinden, sermaye ihracı suretiyle serbest bölgelerde kurulan şirket veya şubelerin de yurt dışında sayılmaları gerekmektedir.

Söz konusu kararın yukarıda belirtilen hükümleri çerçevesinde Türkiye'de geçerli kambiyo mevzuatı açısından ;

- Yurt dışında çalışan Türk işçilerinin ve serbest meslek ve müstakil iş sahipleri dahil Türkiye'de ikametgah sahibi olup, serbest bölgelerde faaliyet gösteren gerçek kişilerin Türkiye'de yerleşik kişi sayılması,
- Sermaye ihracı suretiyle serbest bölgelerde oluşturulan tüzel kişiler ile Türkiye'de yerleşik tüzel kişilerin serbest bölgede faaliyet gösteren şubelerinin ise yurt dışında yerleşik sayılması gerekmektedir.

23. SERBEST BÖLGELERDE GÜVENLİK NASIL SAĞLANIR ?

Serbest Bölgelerde güvenlik hizmetleri polis tarafından yerine getirilir. Bunun dışında bölge kapılarında her gün 24 saat görev yapan gümrük muhafaza memurları da kaçakçılığa karşı gerekli güvenliği ve kontrolü sağlamaktadırlar. Ayrıca, işletici şirketler bölgenin bütününde, kullanıcılar da faaliyet gösterdikleri işyerlerinde yeterli sayıda koruma görevlisi bulundurur.

24. SERBEST BÖLGELERDE ÇALIŞMA SAATLERİ NASILDIR ?

Serbest Bölgede günde 24 saat ve haftada 7 gün çalışma yapılabilir. Ancak, bölgede yapılacak işler ile yük alıp-vermek ve her türlü gümrük işlemlerinin normal çalışma saatleri içinde yapılması esastır. Normal çalışma saatleri dışında veya tatil zamanlarında gümrükle ilgili iş yapılması yazılı olarak istenildiği takdirde, bu istek Serbest Bölge Müdürlüğü'nce uygun görüldükten ve gümrük idaresince kabul edildikten sonra fazla mesai ücretinin yatırılmasını müteakip işin yapılmasına izin verilir.

Bu amaçla, BKİ veya işletici, bölgede resmi çalışma saatleri dışında da bölge müdürlüğünün talebiyle gerekli personeli bulundurur. Serbest Bölge Müdürlüğü çalışma sürelerinin düzenlenmesi konusunda gerekli tedbirleri alır ve bunları kullanıcılara duyurur.

25. SERBEST BÖLGELERDE MALLARIN KALIŞ SÜRESİNE İLİŞKİN BİR KISITLAMA VAR MIDIR ?

Bazı ülkelerdeki serbest bölgelerde malların serbest bölgede kalış süresine ilişkin 6 ay - 2 yıl gibi kısıtlayıcı süreler bulunmasına rağmen, ülkemizdeki serbest bölgelerde malların kalış sürelerine ilişkin genel olarak herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır.

26. SERBEST BÖLGELERDE PERAKENDE SATIŞ YAPILABİLİR Mİ ?

Serbest Bölgelerde perakende satışa izin verilmemektedir.

27. KULLANICILARIN TUTMAK ZORUNDA OLDUKLARI TİCARİ DEFTER VE KAYITLAR NELERDİR ?

Serbest Bölgedeki faaliyetlerin düzenli bir şekilde yürütülmesini teminen BKİ veya işletici ile kullanıcılar Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tutmak zorunda oldukları ticari defterlerini (yevmiye defteri, defter-i kebir, envanter defteri, işletme defteri, karar defteri gibi) Türkçe düzenlemekle, Serbest Bölge Müdürlüğü ile Genel Müdürlükçe yetkili kılınan merci ve görevlilerce talep edilecek bilgi ve belgeleri zamanında vermekle ve her türlü defter, belge ve diğer gerekli dokümanı bu merci ve görevlilerin kontrolüne açık bulundurmakla yükümlü olup, muhasebe kayıtlarına, serbest bölge dışındaki faaliyetlerine ilişkin hesaplarını hiçbir şekilde ve surette işleyemezler. Kullanıcılar fatura ve ticari defterlerini hesap döneminden önce bölge müdürlüğüne onaylattıktan sonra kullanabilirler.

İşletici, BKİ ve kullanıcılar şekli Genel Müdürlükçe belirlenen özel faturayı (Serbest Bölge Faturası) kullanmakla yükümlüdür.

28. SERBEST BÖLGELERDE İNŞAAT RUHSATI VE İNŞAATA İLİŞKİN DİĞER İZİNLER İLE İSKAN RUHSATI HANGİ MAKAMDAN ALINIR ?

Serbest Bölgelerde 1580 sayılı Belediyeler Kanunu'nun 15 nci maddesinin 5, 22, 25, 32 ve 47 nci bentleri dışında kalan hükümleri uygulanmadığından, serbest bölgelerde yapılacak her türlü inşaatlar için inşaat ruhsatı, inşaata ilişkin diğer izinler ve inşaat aşamasındaki tüm onay ve denetim hizmetleri ile iskan ruhsatı ilgili Serbest Bölge Müdürlüğü tarafından verilmektedir.

Ayrıca, her serbest bölgenin yapı ve inşaat esasları Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü tarafından tespit edilmiştir. Bu esaslara tüm kullanıcılar, işleticiler ve kurucu-işletici şirketler uymak zorundadırlar.

29. KULLANICI OLMAYAN YERLİ VE YABANCI FİRMALARIN SERBEST BÖLGE DEPOLARINDAN YARARLANMALARI MÜMKÜN MÜDÜR ?

Faaliyet ruhsatına sahip olmayan kişiler serbest bölgede depolama yapabilmek için "Depo Kullanma Belgesi" almak zorundadırlar.
Depo Kullanma Belgesi ücreti; 2 yıla kadar aylık ücreti 100 $, 2 – 4 yıla kadar aylık 200 $, 4 yılı aşan süreler için ise aylık 250 $’dır.
Depo Kullanma Belgesi sahibi kişiler, kullanıcı statüsünde olmadığından serbest bölge kullanıcılarının yararlandığı muafiyet ve teşviklerden yararlanamazlar.

30. SERBEST BÖLGELERDE FASON ÜRETİM YAPILMASI MÜMKÜN MÜDÜR ? FASON ÜRETİMDEN FON TAHSİLATI NASIL YAPILMAKTADIR ?

Serbest Bölgelerde fason üretim yapılması mümkündür. Bölgelere fason imalat amacıyla yurt dışından geçici olarak getirilen, kullanıcıların maliki olmadıkları ve işçilik gördükten sonra tekrar yurt dışına çıkarılan mallarla ilgili olarak, Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği'nin 41 nci maddesi (d/5) bendine istinaden yalnızca katma değer üzerinden fon tahsil edilmektedir.


4. BÖLÜM

FAALİYET RUHSATI

31. KULLANICI KİME DENİR ?

Faaliyet ruhsatı alan ve serbest bölgede belli bir işyerinde faaliyette bulunan yerli veya yabancı, gerçek veya tüzel kişiye "kullanıcı" denir.

32. FAALİYET RUHSATI NASIL ALINIR ?

Serbest bölgelerde faaliyette bulunmak için Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nden faaliyet ruhsatı alınması gerekmektedir.

Faaliyet ruhsatı düzenlenebilmesi için Genel Müdürlük, Serbest Bölge Müdürlüğü, İşletici veya Kurucu-İşletici şirketten temin edilen Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu'nun doldurularak aşağıdaki ekleriyle birlikte Genel Müdürlüğe elden verilmesi veya posta yoluyla gönderilmesi gerekir.

- Müracaatçı ve Serbest Bölgede yapılacak faaliyet hakkında tanıtıcı bilgi,
- Müracaat formundaki imza sahibinin yetki belgesi ve imza sirküleri ile varsa firma temsilcisinin yetki belgesi ve imza beyannamesi,
- Müracaatçı firmanın kuruluş ilanı ve son sermaye ve ortaklık yapısının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicil Gazeteleri ticaret ve/veya sanayi odası kaydı (yabancı firmalar için kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş belgesinin Türkiye'nin o ülkedeki temsilciliğince onaylı örneği),
- Son 3 yıla ilişkin bilançoları ile kar ve zarar cetvelleri,
- Faaliyet ruhsatı ücretinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na yatırıldığını gösterir banka dekontunun aslı,
- Varsa son 3 yılda Türkiye'ye getirilen döviz tutarını gösterir belgeler,
- Banka, kıyı bankacılığı ve finansal kiralama kuruluşları için Hazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü'nden; sigorta kuruluşları için Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü'nden alınan izin belgesi,
Bahsedilen evrakların Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’nce inceleme sonucunun uygun görülmesi durumunda; Serbest Bölge Müdürlüğünce onaylanmış kira sözleşmesinin bir sureti Genel Müdürlüğe iletilerek faaliyet ruhsatı alınır.

Faaliyet ruhsatı alan gerçek veya tüzel kişiler, faaliyete başlamadan önce Bölge Müdürlüğüne kayıtlarını yaptırarak sicil belgelerini alırlar. Kiracı kullanıcılar (işyeri kiralayan firmalar) bu aşamadan sonra bölgede hemen faaliyete başlayabilirler. Yatırımcı - kullanıcılar (açık alan kirala**** kendi işyerini inşa edecek firmalar veya yer satın alan firmalar) ise Bölge Müdürlüğüne müracaat ederek, inşaat projelerini uygulamak üzere inşaat ruhsatı alırlar. İnşaat bittikten sonra iskan ruhsatı alarak faaliyetlerine başlarlar.


FAALİYET RUHSATI BAŞVURU İŞLEMLERİ

33. SERBEST BÖLGELERDE KİMLER FAALİYETTE BULUNABİLİR ? YERLİ - YABANCI FİRMA AYRIMI VAR MIDIR ?

Serbest Bölgelerde Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde işletmelerini ticaret siciline tescil ettirmiş ve bu durumu Türkiye Sicil Gazetesi'nde ilan ettirmiş tacir sıfatına haiz yerli gerçek veya tüzel kişiler ile kendi ülkelerindeki kuruluş işlemlerini tamamlamış yabancı gerçek ve ya tüzel kişiler faaliyette bulunabilir. Gerçek kişi tacirlerin ayrıca ticaret ve/veya sanayi odalarına kayıtlı olmaları gerekir.

Serbest Bölgelerde faaliyet gösterecek firmalar için yerli veya yabancı sermaye sınırlaması yoktur. %100 yerli sermayeli firma veya %100 yabancı sermayeli bir firma serbest bölgelerde faaliyet gösterebilir. Serbest Bölgede sağlanan muafiyet ve teşvikler açısından da yerli ve yabancı firma ayrımı yapılmaz. Zaten Serbest Bölgelerin kuruluş amaçlarından birisi de yabancı sermaye yatırımlarını ülkeye çekmektir.

34. SERBEST BÖLGEDE FAALİYETTE BULUNMAK İÇİN YENİ BİR ŞİRKET KURMAK VEYA ŞUBE OLUŞTURMAK GEREKİR Mİ ?

Şirketin merkezi Türkiye'de bulunan ve halen Türkiye'deki ticari faaliyetine devam eden müracaatçılar; Türk Ticaret Kanunu hükümleri yanında, Serbest Bölgedeki faaliyetler için ayrı muhasebe kaydı tutulmasının ve sermaye ihracının zorunlu olması nedeniyle, Serbest Bölgedeki faaliyetlerini oluşturacakları "Serbest Bölge Şubesi" aracılığıyla yapmak zorundadır. Serbest Bölgede şube oluşturarak faaliyette bulunmak amacıyla yapılan müracaatlarda; Şube Memurluğu'nda onaylatılmasını müteakip bu kararın yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ve Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu'nda belirtilen diğer belgelerle birlikte Müsteşarlığa müracaat edilmesi gerekmektedir.

Şirket merkezinin muhasebe kayıtları ile Serbest Bölgedeki şubenin faaliyetlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının ayrı ayrı tutulması zorunludur. Serbest Bölgede faaliyette bulunan firmalar Serbest Bölge ile ilgili kayıtlarına hiçbir şekil ve surette Serbest Bölge dışındaki faaliyetleri işleyemez. Diğer taraftan, yabancı firmalar bulundukları ülkedeki Türkiye temsilciliğine kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş belgesini onaylatarak şube oluşturarak veya şube oluşturmadan Serbest Bölgelerde faaliyette bulunabilir.

Yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişilerin sadece serbest bölgede faaliyette bulunmak üzere Serbest Bölge adresli şirket kurmaları da mümkün olup, aşağıdaki soruda bu konuda açıklama yapılmıştır.

35. SERBEST BÖLGE ADRESLİ ŞİRKET KURULMASI VE TÜRKİYE'DEKİ ŞİRKET MERKEZİNİ SERBEST BÖLGEYE TAŞINMASI MÜMKÜN MÜDÜR ?

Türkiye'de veya yurt dışında yerleşik kişilerce yalnızca Serbest Bölgede faaliyet göstermek şartıyla Serbest Bölgeyi adres göstererek şirket kurulabilir. Bu durumda şirket kuruluşundan önce ana sözleşme taslağının Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'ne ibraz edilmesi zorunludur. Ana sözleşmenin uygun bulunmasından sonra Serbest Bölgede faaliyet gösterilecek işyeri için kira sözleşmesi yapılır ve bu işyerinin adresini Ticaret Sicil Memurluğuna ibraz ederek kuruluş ve tescil işlemleri Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak tamamlanır. Daha sonra kuruluş ilanının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ve kira sözleşmesi Genel Müdürlüğe ibraz edilerek faaliyet ruhsatı düzenlenir. Halihazırda Türkiye'de veya yurt dışında faaliyette bulunmayan yabancı sermayeli müracaatçıların kuruluş işlemleri sırasında Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü'nden izin belgesi alması gerekir.

Serbest Bölge adresli olarak kurulacak şirketlerin ana sözleşmelerinde; Müsteşarlıktan (Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü) onay alınmadan ana sözleşme değişikliği yapılamayacağı, Türkiye'nin başka bir yerinde faaliyette bulunulamayacağı ve şube oluşturulamayacağı açık olarak belirtilir.

Diğer taraftan halen Serbest Bölgede faaliyette bulunan firmalar Türkiye'deki merkezini de Serbest Bölgeye taşı****, Türkiye'deki bütün faaliyetlerine son vermek isteyen kullanıcılar ise, bu taleplerine ilişkin yetkili organlarının kararını ibraz etmek suretiyle müracaatlarını öncelikle Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'ne yaparlar. Serbest Bölgedeki faaliyetlere başlanıldığı tarihten itibaren gerçekleştirilen yurt dışına satışlar, toplam ticaret hacmi, bölgeye getirilen nakdi sermaye ve bölgeden transfer edilen gelirler vb. konular ile ana sözleşmede yapılacak incelemeler sonucunda talebin uygun görülmesi halinde, yukarıda paragrafta belirtilen esaslar doğrultusunda ana sözleşme değişikliği yapılması gerekmektedir. Ana sözleşmenin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde yayımını takip eden 3 ay içerisinde ilgili vergi dairesindeki hesapların, sicillerin ve ticari defterlerin kapattırıldığının ve faturaların iptal ettirildiğinin Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'ne tevsik edilmesi gerekmektedir.

36. SERBEST BÖLGELERDE HANGİ FAALİYETLER YAPILABİLİR ? HANGİ KONULARDA FAALİYET RUHSATI ALINABİLİR ?

Serbest Bölgenin fiziki özelliklerine göre; üretim, alım-satım, montaj-demontaj, bakım-onarım, sergileme, bankacılık, finansal kiralama gibi konular başta olmak üzere, Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nce uygun görülen ve çevre kirliliği yaratmayan her türlü sanayi, ticaret ve hizmet faaliyeti yapılabilir.

37. FAALİYETTE BULUNULACAK İŞYERİ NASIL TEMİN EDİLİR ?

Kullanıcılar kendi tesislerini yapmak üzere arazi veya yapılmış işyeri satın alabilir, arazi veya işyeri kiralayabilirler. Kendi işyerini inşa ettirecek firmaların Serbest Bölgedeki yapı ve inşaat esaslarına uygun hareket etmeleri gerekmektedir. Açık alan, arazi ve hazır işyeri kiralamasında ve satılmasında yerli ve yabancı firmalar açısından hiçbir farklılık bulunmamaktadır.

38. SERBEST BÖLGELERDE AÇIK VE KAPALI ALAN SATIŞ BEDELLERİ VE KİRALARI NASIL BELİRLENİR ?

Bu bedeller kurucu ve işletici şirketin teklifi ve Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nün onayı ile belirlenir.

39. FAALİYET RUHSATI MÜRACAATININ DEĞERLENDİRİLMESİNDE GÖZÖNÜNDE TUTULAN KISTASLAR NELERDİR ?

Faaliyet ruhsatı müracaatının değerlendirilmesinde;

- Yapılacak faaliyetin serbest bölgenin kuruluş amaçlarına uygunluğu,
- Serbest Bölgede yapılacak faaliyetin ülke ekonomisine katkısı,
- Yapılacak yatırım ve üretim miktarı,
- Yaratılacak istihdam hacmi,
- Getirilecek yeni teknoloji, üretim ve yönetim metotları,
- Türkiye'den satın alınacak mal miktarı,
- Yurt dışına satılacak mal miktarı,
- Yapılacak faaliyetin çevre kirliliği oluşturup-oluşturmayacağı gibi kıstaslar göz önünde tutulmaktadır.

40. FAALİYET RUHSATI SÜRESİ NE KADARDIR ?

Faaliyet ruhsatı; hazır işyeri kiralamak suretiyle faaliyet gösterecek kiracı-kullanıcı firmalar için 10 yıl (faaliyet konusu üretim olanlar için 15 yıl), kendi işyerini inşa etmek suretiyle faaliyet gösterecek yatırımcı-kullanıcı firmalar için ise 20 yıl (faaliyet konusu üretim olanlar için 30 yıl) süreli verilmektedir. Bu süre sonunda, müracaat halinde ve koşulların sağlanması durumunda yeniden faaliyet ruhsatı verilebilir.

Ayrıca, Genel Müdürlükçe, proje bazında değerlendirilecek "Özel Yatırımlar" için 49 - 99 yıla kadar süreyle faaliyet ruhsatı verilebilmektedir.

41. FAALİYET RUHSATI ÜCRETİ NE KADARDIR ?

Faaliyet ruhsatı ücreti bütün Serbest Bölgeler için 5.000 (beşbin) ABD Dolarıdır.

Genel Müdürlükçe yapılan değerlendirme sonucu uygun yatırımlara verilen faaliyet ruhsatları için; 49 yıl olana 100.000 (Yüzbin) ABD Doları, 99 yıl olana 250.000 (İkiyüzellibin) ABD Doları ruhsat ücreti ödenir.

42. FAALİYET RUHSATI MÜRACAATI REDDİLENLERE RUHSAT ÜCRETİ İADE EDİLİR Mİ?

Faaliyet Ruhsatı ücreti Genel Müdürlükçe yapılan değerlendirme sonucunda müracaatı reddedilenlere, ilgilinin yazılı talebi halinde, yatırılan para biriminden iade edilir. Ancak müracaatın incelenip uygun görülmesinde veya faaliyet ruhsatının iptali yada sona ermesi durumlarında ücret iade edilmez.

43. FAALİYET KONUSU DEĞİŞTİRİLEBİLİR Mİ ?

Kullanıcıların halen faaliyette bulundukları işyerlerinin değiştirilmek istenen yeni faaliyet konusuna uygun olması veya yeni faaliyet konusuna uygun bir işyeri kiralanması (inşa edilmesi) ve faaliyet ruhsatı müracaat formunun ilgili bölümlerinin yeni faaliyet konusuna göre doldurulması halinde faaliyet ruhsatı konusunun değiştirilmesi mümkündür. Bu durumda faaliyet ruhsatı ücreti ödenmez.

44. BİRDEN FAZLA FAALİYET RUHSATI ALINABİLİR Mİ ?

Firmaların alabilecekleri faaliyet ruhsatı sayısında kısıtlama bulunmamaktadır. Bir firmanın değişik faaliyetler için uygun işyerinin olması halinde, üretim, alım-satım, montaj-demontaj, bakım-onarım, bankacılık, sigortacılık ve diğer faaliyet konularının bir kaçından faaliyet ruhsatı alması ve faaliyet göstermesi mümkündür.

45. FAALİYET RUHSATININ DEVRİ MÜMKÜN MÜDÜR ?

Faaliyet ruhsatının devri mümkün değildir. Tamamen ayrı ortaklık yapısına sahip yeni bir firma kurulması durumunda da faaliyet ruhsatı, kurulan yeni firmaya devredilemez. Ancak kullanıcının ticaret unvanının veya şirketin türünün değişmesi halinde yeni durumu gösterir Ticaret Sicili Gazetesi ve dilekçe ile başvurulması durumunda faaliyet ruhsatında belirtilen ticaret unvanı değiştirilmektedir.

46. BİR SERBEST BÖLGE İÇİN ALINAN FAALİYET RUHSATI DİĞER SERBEST BÖLGELERDE DE GEÇERLİ MİDİR ?

Faaliyet ruhsatı hangi serbest bölge için alınmışsa yalnız o serbest bölge için geçerlidir. Ancak, firmalar yeni faaliyet ruhsatı alarak diğer serbest bölgelerde de faaliyette bulunabilir.


47. FAALİYET RUHSATI HANGİ HALLERDE İPTAL EDİLİR ?

Faaliyet ruhsatı aşağıdaki durumlarda iptal edilir;

- Serbest Bölgeler Kanunu ve Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği hükümleri ile Genel Müdürlük tebliğ, genelge, yazılı talimat ve emirlerine uyulmadığının ve bölge düzenini bozucu davranışlarda bulunulduğunun Serbest Bölge Müdürlüğü'nce düzenlenen tutanakla tespit edilmesi,
- Serbest Bölge dışındaki faaliyetler nedeniyle elde edilen kazanç ve iratların, bölgede elde edilmiş kazanç ve iratlar gibi gösterilmesi.

48. SERBEST BÖLGELERDE İNŞAATI DEVAM EDEN VEYA TAMAMLANMIŞ BİNALARIN DEVRİ MÜMKÜN MÜDÜR ?

Yatırımcı kullanıcıların inşa ettirdikleri tamamlanmış veya inşaat halindeki üst yapılar, serbest bölgedeki veya bölge dışındaki bir başka gerçek veya tüzel kişiye Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'nün uygun görmesi halinde devredilebilir. Söz konusu binaların serbest bölgedeki başka bir kullanıcıya devri halinde, devralanın üst yapıya ait tüm hak ve yükümlülükler devir tarihi itibariyle yeni kullanıcıya geçer. Devir işleminin serbest bölge dışındaki gerçek veya tüzel kişiye yapılması halinde, söz konusu kişi serbest bölgede faaliyette bulunabilmek için devir tarihi itibariyle faaliyet ruhsatı almak zorundadır. Binaların devri durumunda yeni kullanıcının aldığı faaliyet ruhsatının başlangıç tarihi devreden kullanıcının faaliyet ruhsatının düzenlendiği tarihtir.

49. SERBEST BÖLGELERDE AÇIK STOK SAHALARININ KULLANMA ŞEKİL VE ŞARTLARI İLE BURALARDA DEPOLANMASINA İZİN VERİLEN MALLAR NELERDİR ?

Açık stok sahaları serbest bölge içerisinde tahsis edilen özel alanlar olup, bölge işleticisi/kurucu işleticisi, bu alanları stoklama için uygun hale getirerek kullanmak isteyen firmalara kiralayabilir. Açık stok sahalarından yararlanabilmek için Serbest Bölge Müdürlüğü'nden "Açık Alan Kullanma Ruhsatı" alınması gerekir. Açık stok sahalarından serbest bölge kullanıcısı olan firmaların yanısıra, kullanıcı olmayan firmalar da yararlanabilir, ancak bu firmalar faaliyet ruhsatı sahibi olmadıkları için serbest bölgede sağlanan muafiyetlerden yararlanamazlar.

Açık stok sahasında serbest bölgedeki diğer faaliyetlere zarar verilmemesi, çevre kirliliği ve tehlike yaratılmaması koşuluyla, serbest bölge şartlarına uygun olarak açık alanda stoklanabilecek türden emtia en fazla 6 ay süreyle depolanabilir. Kapalı yerlerde depolanabilecek mallar ancak depolarda yer bulunmaması halinde açık stok sahalarında depolanabilir.

Diğer taraftan, kapalı alanda muhafazası mümkün olmayan, iş makineleri, otomobil, kamyon ve benzeri motorlu araçlar, serbest bölgede uygun yer bulunması halinde, açık alanda en fazla 5 yıl süreyle stoklanabilmektedir.


5. BÖLÜM

MAL HAREKETLERİ


50. TÜRKİYE İLE SERBEST BÖLGELER ARASINDAKİ TİCARET HANGİ MEVZUATA TABİDİR ? HANGİ DURUMDA GÜMRÜK VERGİSİ ÖDENİR ?

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun 8 nci maddesi uyarınca Serbest Bölge ile Türkiye'nin diğer yerleri arasında yapılacak ticaret Dış Ticaret Rejimine tabidir. Diğer bir deyişle, Serbest Bölgelerden Türkiye'ye sevk edilen mallar ithalat, Türkiye'den Serbest Bölgelere sevk edilen mallar ise ihracat sayılmaktadır.

Türkiye'den Serbest Bölgeye ihraç edilen Türkiye veya AB üyesi ülkeler menşeli mallar ile daha önce Türkiye veya AB üyesi ülkelerde serbest dolaşım durumunda bulunan üçüncü ülkeler menşeli malların Serbest Bölgeden Türkiye'ye veya AB üyesi ülkelere ithalinde gümrük vergisi ödenmez, ancak doğrudan üçüncü ülkelerden serbest bölgeye getirilen ve serbest dolaşımda olmayan üçüncü ülkeler menşeli malların serbest bölgeden Türkiye'ye ithalinde ortak gümrük tarifesinde belirtilen oran üzerinden gümrük vergisi ödenir.

51. TÜRKİYE'DEKİ FİRMA İLE SERBEST BÖLGEDE FAALİYETTE BULUNAN ŞUBESİ ARASINDA MAL SATIŞI FATURA KESİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR ?

Merkezi Türkiye'de bulunan firmanın sermaye ihracı suretiyle Serbest Bölgede kurulan şubesi yurt dışında yerleşik sayılmaktadır. Bu çerçevede, merkezi Türkiye'de bulunan firma serbest bölgede faaliyette bulunan şubesinden satın aldığı malları Türkiye'ye ithal edebilir veya Türkiye'den bu şubesine mal ihraç edebilir. Serbest Bölgedeki şube sattığı mallar için Serbest Bölge faturası düzenler. Ayrıca, şirket merkezinin faaliyetlerine ilişkin muhasebe kayıtları ile Serbest Bölgedeki şubesinin faaliyetlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının ayrı ayrı tutulması zorunludur.

52. TÜRKİYE'DEN SERBEST BÖLGELERE İHRACAT REJİMİ DIŞINDA MAL SATIŞI MÜMKÜN MÜDÜR ?

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun 8 nci maddesi 2 nci fıkrası uyarınca; bir parti olarak toplam fatura bedeli 500 ABD Doları altında olan Türkiye mahreçli mallar, isteğe bağlı olarak, ihracat rejimine tabi tutulmadan Serbest Bölgeye getirilebilir.

53. SERBEST BÖLGELER İLE DİĞER ÜLKELER ARASINDAKİ TİCARET HANGİ MEVZUATA TABİDİR ?

Serbest Bölgeler ile diğer ülkeler ve diğer Serbest Bölgeler arasındaki ticaret Dış Ticaret mevzuatına tabi değildir. Mallar Serbest Bölgeden Türkiye dışındaki ülkelere ve Türkiye'deki diğer Serbest Bölgelere ihracat rejimine tabi olmadan sevk edilir ve ithalat rejimine tabi olmadan buralardan Serbest Bölgeye getirilir. Bu durumda, Serbest Bölgeden diğer ülkelere Türkiye üzerinden sevk edilen mallar ile yurt dışından getirilen Serbest Bölge adresli malların Türkiye'den geçişi transit rejimine tabidir.

54. SERBEST BÖLGEDEN YURT DIŞINA VE YURT DIŞINDAN SERBEST BÖLGEYE GİDECEK OLAN MALLARIN TÜRKİYE'DEN GEÇİŞİ NASIL OLUR ?

Serbest Bölgeden yurt dışına veya yurt dışından Serbest Bölgeye gidecek olan mallar Türkiye'de transit halinde sayılır ve transit rejimi hükümlerine tabidir. Ayrıca, Serbest Bölge adresli veya çıkışlı olup, deniz yoluyla gelen veya giden mallar Serbest Bölgenin denize rıhtımı olmaması veya limanı olmasına rağmen yakın bir limandan getirilmesi veya ***ürülmesi durumunda, geminin bulunduğu yer ile Serbest Bölge arasındaki taşımalarda transit beyannamesi düzenlenmeden Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğünce tescilli ve Serbest Bölge Müdürlüğünce tanzim ve tescilli Serbest Bölge İşlem Formu'na istinaden, gümrük idaresince görevlendirilecek bir memur refakatinde gemiden doğrudan Serbest Bölgeye alınabilir ve bölgeden gemiye gönderebilir. Aynı uygulama hava limanları için de geçerlidir.

55. SERBEST BÖLGEDE ÜRETİLEN MALLAR HANGİ HALLERDE "TÜRKİYE MENŞELİ" OLUR ?

Serbest Bölgede üretilen mallar; 1615 sayılı Gümrük Kanunu'nun 67 nci maddesinde belirtilen, Türkiye'de elde edilen (tümüyle üretilme kriteri) ürünlerin Türkiye menşeli sayılacağı ve Türkiye'de elde edilmemiş yabancı menşeli veya menşei belirsiz girdiler ihtiva eden malların Türkiye'de gördüğü değişiklik ve işlem dolayısıyla Türkiye menşeli sayılması (esaslı değişim kriteri-malların gördüğü işlem ve değişiklik sonucu değerinin %100 oranında artması veya bu değişiklikler ve işlemler sonucu tarife pozisyonunun değişmiş olması ya da esaslı değişiklik sayılabilecek bir işçiliğe ve işlemlere tabi tutulması) gerektiğine ilişkin şartları sağlaması durumunda "Türkiye Menşeli" sayılır. Düzenlenecek Menşe Şahadetnamesi, Gümrük Kanunu ve buna bağlı Gümrük Yönetmeliği'nin ilgili hükümlerine göre ticaret ve/veya sanayi odalarına üyelik şartı aranmaksızın, Serbest Bölge Müdürlüğünün yazısına istinaden mahalli odalarca verilir.

56. SERBEST DOLAŞIMDA BULUNAN ÜRÜNLER SERBEST BÖLGELERE GETİRİLDİĞİNDE SERBEST DOLAŞIM DURUMUNU DEVAM ETTİRİR Mİ ?

Serbest Bölgelere Türkiye'den ihraç edilen Türkiye ve AB üyesi ülkeler menşeli mallar ile Türkiye'de veya AB üyesi ülkelerde serbest dolaşımda bulunan üçüncü ülkeler menşeli mallar, aynıyetini korumak ve serbest dolaşımda olmayan mallar ile birlikte üretimde kullanılmamak şartıyla Serbest Bölgelerde de serbest dolaşım durumuna devam ettirilir.

57. SERBEST BÖLGELERDE YAPILAN ÜRETİM SONUCU ELDE EDİLEN ÜRÜNLER HANGİ KOŞULLARDA SERBEST DOLAŞIMA GİREBİLİR ?

Serbest Bölgelere Türkiye'den veya AB üyesi ülkelerden ihraç edilen Türkiye veya AB üyesi ülkeler menşeli ya da buralarda serbest dolaşım durumunda bulunan malların Serbest Bölgede işlenmesi sonucu elde edilen nihai mallar da serbest dolaşımda sayılır.

Diğer taraftan, Serbest Bölgelerde bulunan serbest dolaşımdaki ürünlerle birlikte üçüncü ülkeler menşeli henüz serbest dolaşıma girmemiş ürünler de kullanılarak elde edilen nihai ürünün serbest dolaşıma girebilmesi için serbest dolaşımda olmayan üçüncü ülkeler menşeli girdiler için ortak gümrük tarifesinde belirtilen oran üzerinden gümrük vergisi ödenmesi gerekir.

58. DAHİLDE VE HARİÇTE İŞLEME REJİMLERİNİN SERBEST BÖLGELER AÇISINDAN İŞLEYİŞİ NASIL OLMAKTADIR ?

Dahilde ve hariçte işleme rejimlerinden Serbest Bölgelerle yapılacak ticarete ilişkin gerekli düzenlemelere yer verilmiştir.

Dahilde işleme rejimi çerçevesinde Türkiye'de üretilen işlem görmüş ürünün Serbest Bölgeye ihraç edilen dahilde işleme rejimi kapsamındaki işlem görmüş ürünler buradan üçüncü ülkelere herhangi bir şarta bağlı olmadan sevk edilebilir. Ancak söz konusu ürünün Serbest Bölgeden AB üyesi ülkelere sevk edilmesi halinde, ürünün bünyesine giren ticaret politikası önlemine tabi olmayan ithalatçısının söz konusu mallarla ilgili olarak ithal lisansının (kota hakkının) bulunması gerekir. Aksi takdirde, bu mallardan üretilen ürünlerin üçüncü ülkelere sevki ya da imhası gerekir. Bunun mümkün olmaması halinde ise kotasız ithal edildiği tespit edilen mal bedeli kadar meblağ, Hazineye irat kaydedilmek üzere ilgili firmadan 6183 sayılı Kanun çerçevesinde tahsil edilir.

Hariçte işleme rejiminde ise; serbest dolaşımdaki malların AB üyesi ülkeler dışındaki üçüncü ülkelerde veya Serbest Bölgelerde hariçte işleme rejimi kapsamında işleme tabi tutulmak suretiyle, daha ileri derecede işlem görmüş bir ürün elde etmek üzere Türkiye'den geçici olarak ihraç edilmesi ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin gümrük vergilerinden tam veya kısmi muafiyet uygulanmak suretiyle tekrar serbest dolaşıma girmesine imkan sağlanmıştır.

Hariçte işleme rejimi çerçevesinde daha ileri derecede işlenmek, tamir edilmek veya yenilenmek üzere Serbest Bölgelere gönderilen ve buradaki işleme faaliyetinde yalnızca serbest dolaşımda olan girdiler kullanılan mallar ile Serbest Bölgede yalnızca işçiliğe tabi tutulan mallar Türkiye'ye gümrük vergisinden muaf olarak ithal edilir. Serbest Bölgedeki işleme faaliyetinde üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılarak üretilen ürünlerin Türkiye'ye ithalinde ise, kullanılan üçüncü ülke menşeli girdilerin ortak gümrük tarifesinde belirtilen ürün üzerinden gümrük vergisi ödenir ve böylece söz konusu malların tekrar serbest dolaşıma girmesi sağlanır.

59. TÜRKİYE'YE İTHALİ KOTA GİBİ TİCARET POLİTİKASI ÖNLEMLERİNE TABİ ÜRÜNLER SERBEST BÖLGELERE GETİRİLEBİLİR Mİ ?

Türkiye'de geçerli ticaret politikası önlemleri (korunma ve gözetim gibi) Serbest Bölgelerde uygulanmaz. Bu nedenle, Türkiye'ye ithali kota, lisans gibi ticaret politikası önlemlerine tabi ürünler Serbest Bölgelere getirilebilir ve buradan da üçüncü ülkelere sevk edilebilir. Söz konusu ürünlerin Türkiye'ye ithali ise Türkiye'deki ithalatçısının ithal lisansının (kota hakkının) olması durumunda gerçekleşebilir.

60. SERBEST BÖLGELERDEKİ MALLARA HANGİ HALLERDE A.TR BELGESİ VERİLİR ?

Serbest Bölgelerde tamamen Türkiye veya AB üyesi ülkeler menşeli veya buralarda serbest dolaşım durumunda bulunan girdilerden üretilen veya bünyesine giren ticaret politikası önlemine tabi olmayan üçüncü ülke menşeli girdiler için ortak gümrük tarifesinde belirtilen oran üzerinden gümrük vergisi ödenmiş mallar için gümrük dairelerince düzenlenecek "Tespit ve Tahakkuk Kağıdı" na istinaden mahalli ticaret veya sanayi ve ticaret odalarınca A.TR belgesi verilir.

Ancak kota veya gözetime tabi üçüncü ülke menşeli mallar için A.TR belgesi düzenlenmesi yönünden telafi edici gümrük vergisi tahsili yeterli olmayıp, bu ürünler için ithal lisansının alındığı gümrük idaresine ispatı gerekir. Gümrük idaresince A.TR belgesinde kayıtlı miktar ithal lisansı aslından düşülerek işlem yapılır.

Ancak, Serbest Bölgede bulunan mallar için düzenlenen A.TR belgesinin geçerlilik süresi mallar Serbest Bölgede kaldığı sürece dondurulur.

61. SERBEST BÖLGELERE GETİRİLMESİ YASAK OLAN MALLAR NELERDİR ?

Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği'nin 32 nci maddesi uyarınca; ateşli silahlar ve bunların mühimmatı, parlayıcı, patlayıcı, yanıcı, yanmayı artırıcı ve radyoaktif maddeler, tehlikeli ve zehirli atıklar ile Sağlık Bakanlığı'nca müsaade edilenler hariç, bütün uyuşturucu maddelerin Serbest Bölgelere getirilmesi yasaktır.


6. BÖLÜM

SERBEST BÖLGELERDE BANKACILIK

62. SERBEST BÖLGELERDE BANKALAR HANGİ HÜKÜMLERE GÖRE FAALİYET GÖSTERİR ?

3182 sayılı Bankalar Kanunu'nun 74 ncü maddesi uyarınca, Serbest Bölgede faaliyette bulunan Türkiye'de veya yurt dışında yerleşik bankaların şubeleri Türkiye'de yürürlükte bulunan Bankalar Kanunu hükümlerine tabi olarak faaliyet gösterirler. Bu bankaların topladıkları mevduatlar için umumi disponsibilite ve munzam karşılık yükümlülüğü bulunmaktadır. Ancak, söz konusu bankalar Serbest Bölgedeki faaliyetlerinde Serbest Bölgeler Kanunu hükümleri gereğince her türlü resim, harç ve kambiyo yükümlülüklerinden muaftır. Bankalar genel olarak yurt dışına ve Serbest Bölgelere yönelik faaliyet yaparlar.

63. SERBEST BÖLGEDEKİ BANKALARDA KİMLER HESAP AÇTIRABİLİR ?

Serbest Bölgede faaliyette bulunan bankalar; Türkiye'de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerden (bankalar dahil), serbest bölgede faaliyette bulunan firmalardan ve yurt dışında yerleşik kişilerden mevduat kabul edebilir. Ancak, bu kişiler Serbest Bölgede sağlanan muafiyet ve teşviklerden yararlanamaz.