Perakende Sektörünü 2009’da Neler Bekliyor? - Koniks.com

Türkiye’nin son yıllarda en hızlı büyüyen sektörlerinden perakende, 2008 yılında metrekarede yüzde 17, ciroda ise yüzde 8-9 civarında büyüme gösterdi ancak bu rakamlar, hem geçen yılın hem de beklenenin altında kaldı. 2008’in gündem konularından biri de perakendeciler ve alışveriş merkezleri arasındaki "kira" sürtüşmeleri oldu. Ertelenen, iptal edilen ve bekletilen yatırımlarla birlikte perakende sektörünün 2009’u büyümesini sindirmesi ön görülüyor.

Perakende Türkiye’nin son yıllarda en hızlı büyüdüğü sektörlerden biri oldu. Özellikle alışveriş merkezi yatırımlarıyla perakende sektörü kayıt altına alınırken, yerli markalar görülmemiş büyüme oranları yakaladı. Aynı rüzgar gıdadan elektroniğe, mobilyadan hazır giyime yabancıların da Türkiye’ye gelmesini sağladı. 2007 yılı sonunda toplam 150 milyar dolarlık cirosuyla perakende; enerji, eğitim ve sağlığın ardından Türkiye’de 4’üncü büyük sektör oldu. 2008 yılında ise 70 milyarı organize olmak üzere sektör, 165 milyar dolar büyüklüğe ulaşmış olacak. 2007’de metrekarede yüzde 27 büyüyen organize perakende sektörü 2008 yılında Kasım ayı sonuna kadar yüzde 17 büyüme oranına ulaştı. Geçen yıl sektörün cirosu yüzde 13 civarında büyürken, bu yıl hedeflediği yüzde 10 büyüme hedefini tutturamadı. Yılın yüzde 8-9 civarında bir büyüme ile kapanması bekleniyor. Ciro artışının, metrekare artışının gerisinde kalması, sektörün en büyük problemlerinden biri olarak anılıyor. Sektör cirosunun 2010’da 199 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor.

Kira: Ciro mu? Metrekare mi?
2008 yılında sektöre perakendeciler ile alışveriş merkezleri (AVM) arasındaki kavgalar damgasını vurdu. Hem yerli hem yabancı markalar üyesi oldukları dernekler aracılığıyla kiralar başta olmak üzere pek çok maliyet kalemiyle ilgili olarak sıkı pazarlıklara girişirken, kimi zaman restleşmeler kimi zaman da kepenk kapatma eylemleri yapıldı. Kiranın bu kadar çok tartışılmasının nedenleri arasında küresel krizle daha çok hissedilen durgunluk, ani bir şekilde yükselen dolar ve euro sayılıyor. Cirodan kira ödenmesi, reklam desteği verilmesi ve genel giderlerin içeriğine ilişkin düzenlemeler yapılması ise pek çok perakendeci tarafından dile getirilen talepler oldu. Piyasadaki durgunluk nedeniyle yapılan promosyonlar 2008’i “indirimler yılı” yaptı. Markalar, indirimle satışlarını koruyabildi. İngiltere, İspanya ve Fransa gibi ülkelerde de erken indirimler yapıldı.

Yatırım Yorgunluğu
Son 4 yılda hem markalar hem de AVM’ler hız kesmeden büyürken, 2008, rekabetin zirve yaptığı yıl oldu. 2008 yılında ’yatırım yorgunluğu’ hissedildiği açıkça ifade edilirken, 2009’da perakende de bugüne kadar yapılan yatırımların sindirileceği, biraz nefes alınacağı görüşü ağırlık kazanıyor.

Tüketici, 2009’da Kral Olacak
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) Başkanı Nurşin Oral, şu değerlendirmeyi yapıyor: “2008 inişli çıkışlı geçti, ciro artışı büyümenin arkasında kaldı. 2009’da yeni dinamikler, yeni gerçekler olacak. Son 3 yıldır yaşanan yoğun yatırımlar 2009’da sindirilecek.Taşların yerinden oynadığı dünya finans sisteminin yeniden inşasına tanıklık edeceğiz.Yeni yatırımlar için taşların yerine oturması beklenecek.Perakendeciler ve AVM’ler 3 noktaya (sürdürülebilirlik, optimizasyon, transformasyon) odaklanacak. Tüketici güveni dünyada da hiç olmadığı kadar düşük seviyelere indi. 2009 "seçici satınalma yılı" olacak. Bol seçenek ve uygun fiyatla tüketici kral olacak.”

2008 Yeni Açılan AVM Yılı Oldu
2008 yeni açılan alışveriş merkezleri yılı oldu. Türkiye toplamında 4,8 milyon metrekare AVM alana ulaşıldı. İnşaatı devam eden 2.8 milyon metrekare büyüklüğündeki AVM yatırımının ise yüzde 45’i İstanbul, kalanı Anadolu’da devam ediyor. 2008 yılının özellikle son 3 ayında, planlanan veya inşasına başlanacak AVM yatırımları Türkiye’de de hissedilen ekonomik kriz nedeniyle askıya alındı. Bazılarının açılış tarihleri ertelenirken, bazı AVM yatırımları başka projelere dönüştürüldü. Yatırımların geri dönüş sürelerinin uzaması da yatırımcıları etkiliyor.

Rekabet Sertleşiyor
GFK’nın yaptığı araştırmaya göre 2007’de yüzde 14 artışla 7,3 milyar euro’ya ulaşan Türk elektronik perakende sektörü 2008’i 6.6 milyar euro ile (700 milyon euro kayıpla) kapatacak. Sektör 2008’de hem fiyat hem de ciroda yüzde 12 gerileme yaşadı. Electro World Genel Müdürü Bahadır Özbek, 2009’da tüketicinin bütçesini daha dikkatli yöneteceğini, tüm zamanların en ağır rekabetinin yaşanacağını söylüyor. Teknosa Genel Müdürü Mehmet Nane ise, teknoloji pazarının yüzde 90’ının klasik bayiler elinde bulunduğunu, genç ve teknolojiyi takip eden genç kitle nedeniyle organize perakendeye yatırım yapılması gerektiğini söylüyor.

Hızlı Tüketime Kriz Henüz Dokunmadı
P&G Türkiye CEO’su Saffet Karpat, krize rağmen 2008’de hızlı tüketim sektöründe henüz büyük bir kayıp yaşanmadığını belirterek şu değerlendirmeyi yapıyor: "İlk 10 ayda pazar adetsel bazda, önceki yıla oranla az da olsa büyüdü. Küresel ve yerel krizin etkisiyle tüketimde küçülme doğal bir sonuç. Ancak öncelikli ev, otomobil, beyaz ve kahverengi eşya gibi yüksek harcama kalemleri etkileniyor. Hızlı tüketim ürünlerinde tüketici daha bilinçli alışveriş yapacak, parasının karşılığını alacağı ürünleri tercih edecektir. 2009’un ilk altı ayında pazardaki büyüme yavaşlar. 2008’de ürün grubuna göre yüzde 10-15 büyüyen sektörümüz, 2009’da tek rakamlı büyür."

Gıdanın Büyüklüğü 85 Milyar Dolar
Migros Türk Genel Müdürü Özgür Tort, gıda perakende sektörüne ilişkin şunları söylüyor: "Türkiye’de gıda perakende sektörünün hacmi 85 milyar dolar. 2008 küresel mali sarsıntıların yaşandığı, dünyadaki ekonomik yapıların tartışıldığı bir yıl oldu. Türkiye’de de özellikle krizin çok fazla hissedildiği pazarlara ihracat yapan, ticari ilişki içinde olan şirketler bu dalganın etkisini hissetmeye başladı. Böyle bir dönemde Türkiye perspektifinde organize perakende sektörünün genel ekonomiye katkısı her zamankinden çok daha önemli olacak. Herkesin bu dönemde talebi canlı tutmaya, istihdamı arttırmaya ve diğer maliyetlerini azaltmaya ihtiyacı var."

Türkiye, Avrupa’nın En Büyük 7’nci, Dünyanın 10’uncu Perakende Pazarı
Cushman&Wakefield’in raporuna göre Türk perakende sektörü Avrupa’da 7’inci, dünyada ise 10’uncu büyüklükte. Deloitte’un yayınladığı Perakendenin Küresel Güçleri 2008 raporunda ise Türkiye gıda harcamalarında Avrupa’nın en büyük 5’inci, gıda dışı harcamalarda ise 8’inci büyük pazarı:

* 2007 yılı sonunda 179 olan AVM sayısı, Kasım 2008’de 225’e ulaştı.

* Türkiye’de 2010’da 350 civarında AVM olacağı öngörülüyor.

* Her bir AVM 1000-4000 arasında istihdam yaratıyor.

* Kasım 2008’e kadar organize parakende toplam 17 milyon 500 bin metrekarelik hizmet alanına ulaştı.

* Organize perakende de 400.000 kişi istihdam ediliyor.

Kaynak: Bu yazı, Kolay İletişim tarafından, KobiFinans için derlenmiştir.