Silahların Gölgesinde Bir Kadın - Koniks.com

Berna Türkili, Erbil'de yabancı ortaklarla çalışan bir iş kadını. Aynı zamanda Irak'ta bir havayolu şirketi var.

Berna Türkili, Erbil'de yabancı ortaklarla çalışan bir iş kadını. Aynı zamanda Irak'ta bir havayolu şirketi var. İki yıldır İstanbul-Erbil arası yolcu taşıyorlar. 'Avrupa Hareketi 2002' kurucularından ODTÜ mezunu, şehir plancısı... Kendini liberal olarak tanımlıyor. Aslında dört yıl öncesine kadar siyasetin sıradışı simalarındandı. ANAP'ın seçimlerde kaybetmesi üzerine iş hayatına dönmüş. Ancak, artık siyaset yapmadığnı söylese de, bölgeye ilişkin analizleri iş kadını olmanın ötesinde anlam taşıyor. “Ortadoğu üç katlı bir satranç tahtası, burada tek kattaki oyuna bakarak hamle yapan yanılır” diyor Türkili.

Kuzey Irak'ta yaşayanlar son olayları nasıl algılıyor?

Halkın ve iş dünyasının içinde özellikle sınıra yakın bölgelerde endişe var. Ama Kerkük'e doğru bu endişe azalıyor. Yine de bu olanlar günlük hayatı çok etkilemiyor. Kürtler de bizim gibi bir halk, siyasetle ilgili görünmeseler de bir anda siyasallaşabiliyorlar.

PKK nasıl algılanıyor?

Terörist örgüt olarak bakanlar olsa da, kendileri için tehdit içermeyen bir örgüt olarak görüyorlar. Ama Erbil'de iş dünyasında PKK'ya yakın biriyle iş yapmak tercih edilmiyor.

Halkın Türkiye'ye bakışı nasıl?

Türkiye'yi seviyor ve yakından izliyorlar. PKK'nın Türkiye'ye saldırılarını hoş karşılamıyorlar. Mesela AB'nin Türkiye'ye çıkardığı engellere çok kızıyorlar. Çoğunu dinleyince sanki Türkiyeli gibi konuştuklarını görürsünüz. Bir Kürt'ün Irak tarafında yaşaması ile Türkiye'de yaşaması arasında fark yok.

Türkler'e çok değer veriyorlar. Bir şey alacakları zaman Türkiye'den almak istiyorlar. Savaştan sonra ilk defa biraz refaha kavuştular. Nasıl şirket kurarız, nasıl para kazanırız telaşındalar. Gelişme adına ne görüyorlarsa da Türkiye'den görüyorlar. Onlar da bizim gibi daha çok sekülerler. Din esaslarına göre bir devlet kurmak istemiyorlar, ama Müslüman olarak yaşamak istiyorlar.

Bağımsız bir devlet kurmak ne kadar gündemlerinde?

Böyle bir istekleri yok. Çünkü federatif yapı içinde yer almayı daha güvenilir ve kolay buluyorlar. Sadece mal ve can emniyetlerini başkalarına emanet etmek istemiyorlar. Dillerini konuşmak, ticaretlerinde söz sahibi olmak istiyorlar. Bağımsız bir devletin olamayacağını onlar da biliyor. Bizdeki gibi 'Musul, Kerkük bizimdir' diyenler, haritayı genişletenler var ama azınlıktalar. Kazandıklarını riske atmak istemiyorlar.

Türkiye hükümetine bakışları nasıl?

AK Parti'yi beğeniyorlar. Ama bölgede en sevilen lider hala Turgut Özal.

Barzani'nin açıklamaları Türkiye'de ciddi bir tepki oluşturdu. Türkiye'ye karşı mı Barzani?

Barzani bir yıl önce 'yatırımlarımız Türkiye'ye yönelmeli' diyordu. Bölgede yeni petrol boru hatları için Suudi Arabistan'dan gelen büyük kredilere rağmen Türkiye'yi tercih ettiğini duyuyorduk. Türkiye'nin düşmanlığına bile güveniyorlar aslında. Bu nedenle bu son açıklamalara çok şaşırıyorum. Barzani'nin öfkesi, bölge şekillenirken Türkiye tarafından masaya dahil edilmemek. Türk devletinin 2003'te Barzani ve bölge liderleri ile ilişkisi değişmiş. Bilmediğimiz bir takım şeyler olduğunu düşünüyorum. Barzani de PKK'yı istemiyor. PKK'yı dagdan indirecek gücü yok ama dağa giden yolu kesince üzerine düşeni yapmış olur. Barzani iki yıl önce PKK'lılara af çıkardı. 'Aftan faydalandıktan sonra tekrar dağa çıkan olursa ben vururum' dediği söyleniyor. Bir bölümünü toplu nikahla evlendirmiş, iş güç sahibi yapmış.

Üç önemli alanda çalışıyor

Aile kökenin Arnavut, sen Ankara doğumlusun. Kentli beyaz birisi olarak bu kadar riskli bir bölgede iş yapmak nereden aklına geldi?

13 yıl devlette sonra da özel sektörde çalıştım. Siyaset, Avrupa Hareketi derken kendi işimi yapmaya karar verdim. Irak savaşı sonrasında bölgeye gitiğimde iki sermayem vardı; aklım ve iyi niyetim. Amerika 18,5 milyon doları Irak'ın kalkınması için kullanacaktı ve bu bir fırsattı. Ancak Bağdat'ta terör başlayınca kuzeye geçtim ve tesadüf eseri bugün iş yaptığım insanlarla tanıştım. İş ortaklarım arasında Kürtler de var Türkmenler de. Endüstriyel yapı müteahhitliği yapıyoruz. İstanbul-Erbil uçuşu yapan havacılık şirketimiz var. Ama şimdiye kadar Irak veya yerel hükümetten hiç iş almadık. Bölgede petrol yatırımı yapan yabancı şirketler için çalışıyoruz. Petrol varili 90 doları aştı ve bütün ülkelerin enerji ihtiyacı artarak sürüyor. Irak'a böyle bakmak lazım.

Bölgede Türk şirketleri çoğunlukta mı?

Oraya sermaye ***üren çok az Türk şirketi var. İstanbullu büyük müteahhitlik şirketleri iş yapıyor. Daha çok Lübnan, Kuveyt ve Dubai'den gelen yatırımcılar var. İranlılar var ama son zamanda en çok Çinliler görülüyor. Elektrik ile ilgili Alman firmalar var. Fransızlar daha çok otomotiv ve iletişim işleri için geliyorlar. Son günlerde İtalya'dan, Polonya'dan iş adamları geliyor. Amerikan Motorola, General Elektrik gibi büyük şirketler de geldiler; temsilcilikler veriyorlar. Artık global pazara entegre olma aşamasına geldiler.

Bölgede paranın güvenliği nasıl sağlanıyor. Banka sistemi veya para kontrolü nasıl sağlanıyor?

Kuzey'de Merkez Bankası kuruldu deniyor ama bu doğru değil. Sadece bölgeye gelen parayı stoklayacak bina yaptılar. Irak parası ve ABD Doları kullanılıyor. Para basalım Merkez Bankası kuralım gibi bir dertleri de yok ayrıca.

Tüccar ordumuzu kullanalım

Sınır ötesi operasyon çözüm olur mu?

Elimizde siyaseti yönetecek o kadar çok araç var ki! Onların elindeyse hiçbir şey yok. Türkiye'nin elindeki yeni güç tüccarlar ve onlar silahtan daha etkili. Türkiye'nin Avrupa'ya göre de Ortadoğu'ya göre de şirketi var. Rahat ilişkiler kurabiliyor. 'Türklerle çalışıyoruz' diyen Avrupalı firma Ortadoğu'da çok daha kolay iş alabiliyor. Çünkü Ortadoğulular bize güveniyor. Tüccar ordularımızı harekete geçirebilir, daha uzun dönemli politikalar yapabiliriz.

Kaynak: Ayşe Böhürler, Yeni Şafak