Davranış Platformları Ve Farkındalık. . . - Koniks.com

Meltem Akdemir (Vakko Eğitim Direktörü)


Hiç düşündünüz mü, uyandığımız andan itibaren bütün bir gün boyunca kaç farklı kimliğe bürünüyor, kaç farklı boyutta tutum ve davranışlar sergiliyoruz? Ben benim, kaç tane kimlik sergileyebilirim diye içinizden geçiriyorsanız yanılıyorsunuz.

Şöyle bir gözden geçirelim; evliyseniz önce bir eş olarak uyanıyorsunuz. Eğer çocuğunuz varsa o uyandığı andan itibaren anne ya da babasınız. Evden çıktınız, apartman sorumlusu Mehmet Efendi için, 9 numaradaki Ali Bey ya da Ayşe Hanım, ofisten içeri girdiniz, patron, müdür ya da asistansınız. Gün içinde arkadaş, kuzen, müşteri... İş çıkışı annenize uğradığınız, anne-babanızın çocuğu, ablanızın kardeşisiniz. Bir gün içinde büründüğümüz kimliklerin sayısını daha da artırabiliriz. Sürekli ve ne kadar farklı platformlarda duruyoruz değil mi? İçinde bulunduğunuz duruma göre üstünüze giydiğiniz tüm bu kimliklerde tamamen aynı şekilde tutum ve davranışlar sergilediğinizi iddia edebilir misiniz?

9 yaşındaki oğlunuza asistanınıza davrandığınız gibi davranmaz, annenizin yanında ise bir evlat olarak patronluğunuzu ortaya koymazsınız. Çalışanlarınızla aranızdaki mesafeli ve ciddi tavırlar çocukluk arkadaşlarınızın yanında söz konusu dahi olamaz...

Tüm bu ortamlarda önemli olan ise, doğru yerde doğru davranış modelini ortaya koyabilmek ve de ortaya koyduğumuz bu davranışların doğal ve içten olmasına özen göstermektir.

Davranışlar, gözümüzün rengi gibi doğuştan gelen özellikler değildir! İçinde bulunduğumuz ortama ve karşımızdaki kişilerin tutumlarına göre davranışımızı seçme şansımız vardır. Belli kurallar doğrultusunda ortaya koyduğunuz davranışlarınızın doğal ve içten olabilmesi için, önce o davranışın gereklerine inanın!
Sosyal bir varlık olduğumuz için varoluşumuzdan beri, saygın, başarılı ve sevilen bir birey olmak adına, ait olduğumuz toplumun yaşam biçimine, kültürüne uyum göstermek durumundayız. Üstelik günümüzün sınır tanımayan iletişim araçları ve çok yönlü kültür etkileşimleri sayesinde ait olduğumuz toplumdan öte, uluslararası ortamlarda da kendimizi ortaya doğru koyacağımız davranış biçimlerini bilmeliyiz. Özellikle de profesyonel yaşamdaki seçimlerimiz; oturup kalkmamızdan, mimiklerimize, seçtiğimiz kelimelerden, konuşma üslubumuza, hatta yemek yeme biçimimize kadar ortaya koyduğumuz davranışlarımız neredeyse geleceğimizi belirler.

Peki, nedir bunlar? Nasıl öğrenilir? Bu davranışların kriterlerini kim belirler? Notumuzu kim verir?

Bu işin eğitimini veren özel bir okul var mı bilmiyorum ama, ilk eğitimi aileden aldığımızı hepimiz kabul ederiz. Hani “Aile Kültürü” denilen kavram. Farklı coğrafya ve kültürlerde yetişmiş insanlar doğal olarak farklı davranışlar sergileyebilirler. Ama öyle önemli tutum ve davranışlar vardır ki, coğrafi ya da ekonomik nedenlerle çocukken öğrenememiş bile olsak, yetişkin olmaya başladığımız andan itibaren, göre göre, muhakeme ede ede öğrenir kendimize modeller ve aradaki mesafeyi kapatabiliriz.

Çünkü belli bir yaştan, özellikle profesyonel yaşama atıldıktan sonra bu işin, doğduğumuz yerle, çocukken varlıklı ya da yoksul olmakla da ilgisi kalmıyor. Varlıklı olan, kristalle camın, porselenle seramiğin arasındaki farkı daha erken yaşlarda bilir ama; yemek yerken sofraya kapaklanmamanın, ağzımızda lokma varken konuşmamanın, insanlarla tanışırken gülümsemenin, tokalaşmanın, konuşurken göz teması kurmanın, argo kullanmamanın ailemizin sahip olduğu maddi varlıklarla nasıl bir ilgisi olabilir.

Bu değerleri ister çocukken ailemizden alalım, ister sonradan kazanalım uygulamak için, istek gerekir, özen gerekir, merak gerekir ve en önemlisi varsa yanlış alışkanlıkları değiştirebilecek güçte kendine inanç gerekir. Çünkü başta da söylediğim gibi her bir davranış platformunun kendine ait bir dünyası ve kuralları vardır. Aile içindeki davranış modelleriyle ilgili önerilerde bulunmak buradaki amacımı aşar ama, sosyal ve profesyonel yaşamdaki seçimlerimiz için belli kurallar olduğunu ve bunları bilmek zorunluluğumuzu gözardı etmemeliyiz. Ben böyleyim, böyle doğdum, böyle gördüm, böyle öğrendim inadıyla, kendisine ayna tutamayan ve bu kuralları reddedip, gerekliliklerine inanmayanlar için söylenecek pek bir şey yok.

Sosyal/Kurumsal görgü ve nezaket kurallarıyla yoğrulmuş davranışlar sadece zarafetimizi değil, karşımızdakilere iç dünyamızın ve bakış açımızın zenginliğini de ispatlar.
Gelişim için önce değişimi kabul etmek gerekir. Ve farkındalık... Ne kadar önemli farkında olmak. Sadece çevremizde olup bitenlerin değil, kendimizin farkında olmak.

Yarattığı toplumsal deformasyonla çok anılan ve şov dünyasına yeni bir boyut katan “Biri Bizi Gözetliyor” programını ilk izlediğimde, keşke kendimizi dışarıdan izleyebileceğimiz bir üçüncü gözümüz olabilseydi diye düşünmüştüm. Çoğumuzun vardır, çeşitli nedenlerle bir tatilde, törende ya da kutlamada çekilmiş video kayıtlarımız. Sizin de dikkatinizi çekti mi, izlediğimizde merakla kendimizi inceler ve bazı hareket ve davranışlarımızla ilk kez tanışırız. Çoğunlukla kendimizi beğendiğimize eminim ama, gizliden gizliye de içimizden "- aaa... bir daha konuşurken ellerimi bu kadar hareket ettirmemeliyim" dediğimiz olmuştur. Bu hissi yaşamayan varsa tavsiye ederim. Üç boyutlu olarak kendinizi mutlaka izleme olanağı yaratın. Bu bile bir kazançtır, farkındalığın sağladığı kazanç. Çünkü değiştirir ya da dikkat ederiz artık ellerimizi o kadar çok hareket ettirmemeye...

Ama maalesef her anımızda kendimizi dışarıdan göremiyoruz işte. Olsun, amacımız -hangi yaşta olursak olalım- bilgilerimizi, tecrübelerimizi geliştirmek kadar tutum ve davranışlarımız üzerinde de çalışarak sürekli daha iyi, daha olumlu daha öz güvenli ve yerinde davranışlar ortaya koymak değil mi. O zaman durun ve kendinizi izleyin bir an... Nasıl yemek yiyorum, oturmam, kalkmam, yürümem, konuşmam nasıl? Etrafımdakiler benden farklı mı? Küçük bir an... Kendinizi kontrol edin ve kıyaslayın. Bilmediğinizi söylemiyorum, sadece birlikte gözden geçiririz. Çünkü gelecek yazılarda sırasıyla tüm bu davranışların doğru ve yanlışlarını küçük anekdotlarla paylaşmak istiyorum sizlerle, bu yazıyla da önce “farkında” olmanızı sağlarım diye düşündüm.