Kusursuz Fırtına Web 3. 0 - Koniks.com

Teknolojik devrim hız kazanmış bir bir ütopyaları gerçeğe taşırken web 3.0 yakın bir gelecek mi, yoksa henüz kanıtlanmamış bir peri masalı mı? Web’ in geleceğine yön verenlerin pusulasında kuzey istikameti Web 3.0’ ı işaret ederken yakın gelecek trendler ve hayatımızdaki değişim herkesin kafasındaki soru işareti. Sorular bizi nereye ***ürür bilinmez ama peşinden gitmeye devam edeceğiz.
Web serüvenimiz 90'lı yıllara dayanıyor. 90' lı yıllar içeriğin ana aktörler tarafından üretildiği ve Internet kitlesi ile tek yönlü paylaşıldığı yıllar olarak aklımızda yer etmiş. İçerik hacminin genişlemesi ve buna paralel Internetin geniş kitlelere olan yayılımı yeni bir iletişim omurgasının ilk adımları sayılabilir. 90' lı yılların 2. yarısında Napster, ICQ gibi P2P uygulamaları kullanıcıların etkileşimini tetikleyen ana unsurlar olurken, eBay' in çıkışı son kullanıcıları da üretken olmaya teşvik ederken Web 2.0' ın itici motoru olma görevini de üstlenmiş oldu. Yeni milenyumu karşılarken artık tüketici ile üretici arasındaki bariyerlerin kalktığına şahit olduk. Şapkalar değişmiş eskinin pasif tüketicileri artık birer üretici olma yolunda ilerliyorlardı.
Özünde Web 2.0 sosyal bir devrimdi. Sosyalleşen Internet sınıfı burjuva Internetini yıkarak artık ben de varım mesajını kuvvetli bir şekilde vermekteydi. İşin teknoloji tarafında AJAX, RSS, REST gibi terimler geçse de bunlar teknolojik yenilik yerine varolanın farklı olarak sunulmasından başka şeyler değildi. Bugün katılımcı, demokratik, paylaşımcı, üretken ve sosyal sıfatları ile anılan Web 2.0 getirdiği doğrular yanında getirdiği zorluklar ile de başetmek zorunda kalmıştı. Milyonların katılımı ile üretilen içerik devasa boyutlara ulaştı. Kaos ve entropi kapımızda beklerken elbette elimiz boş oturmayı bünyemiz kaldırmıyor.
Bugün eskisine oranla çok daha fazla seçim şansımız varken, bu bolluk içinde boğulmak içten bile değil. İstediğiniz bilgiye erişim için bir çok siteye erişmeniz ve bilginin özünü sentezlemeniz gerekiyor. Zamanın altın değerinde olduğu günümüz şartlarında bilginin özüne ulaşmak giderek zorlaşırken bize bilgi stresini de yaşatıyor.
Kusursuz Fırtına
Şüphesiz her yeni devrim ihtiyaçların şekillendirdiği fikri hazırlık süreci ile başlar ve uygun zemin şartları ile kendine hayat bulur. Web 2.0 Internetin halk tabanına yayılması anlamında önemli işler başarmıştır. İşin fikri zemininde bizleri üretkenlik, verimlilik, yeni iş modelleri ve inovasyona hazırlamış nihayetinde devrim için gerekli ön şartları oluşturmuştur. Aşağıdaki parametrelerin itici güç olduğu hazırlık süreci bugün önemli bir olgunluğa ulaşmıştır:
Birlikte İşlerlik : Bugünün birbirinden bağımsız içerik depolarına sahip web uygulamaları yavaş yavaş birlikte çalışabilen entegre bir ekosisteme dönüşüyor. Bu dönüşüm ortak bilgi havuzları ve bilginin farklı boyutlarda ele alınması için ideal koşulları sağlamakta. Bugün açık iletişim protokolleri üzerinden Facebook, FriendFeed, Twitter, RSS, Etiketleme sistemleri birbirine entegre çalışabilmekte.

Yüksek Erişilebilirlik : Internet bant genişliğinin artışı, yeni medya, mobil pazarın büyümesi ve teknolojik kısıtların ortadan kalması üretilen ve tüketilen verinin artışı ve buna paralel artan yeni ihtiyaçlar.

Ağ Tabanlı Hesaplama Gücü : web tabanlı mimarilerin gelişimi ile birlikte dağıtık sistemler, SaaS yapıları, web servisleri ve kümelenmiş hesaplama gücünde (Cloud Computing) ciddi bir artış yaşanıyor. Amazon' un elastik hesaplama servisi EC3 bu alandaki önemli hamlelerden birisi. Diğer büyük oyuncuların da bu alandaki yatırımları yeni altyapı hizmetlerinin önünü açmış durumda. Bu artış akıllı webin ihtiyaç duyacağı yüksek hesaplama gücünün altyapısını oluşturacak.
Açık Teknoloji ve Platformlar : Açık kaynak dünya görüşü önemli bir ivme kazandı. Microsoft bile bu rüzgara boyun eğmek ve açık standartlara yatırım yapmak durumunda kaldı. Artık bir çok platform ve sistem bu açık standartlar üzerinden haberleşme ve entegrasyon yeteneklerini geliştiriyor. Web 3.0' la birlikte birbirleriyle konuşan web uygulamalarını görmek mümkün olacak. İçeriğini tamamen akıllı web servislerinden konsolide ederek kullanıcısına sunan web hizmetleri yavaş yavaş yayılmakta. Bu platformların hız kazanması ancak ve ancak açık standart API'ler ile mümkün.

Ortak Kimlik ve Veri Taşınabilirliği : RSS, OPML gibi teknolojiler bloglar aleminin taşınabilirliği konusunda 2 önemli teknoloji. OpenID gibi ortak kimlik servisleri de Web 3.0' ın olmazsa olmaz ihtiyaçlarından birisi. Birbirleriyle konuşan akıllı web uygulamaları için kimliklerin ve verilerin taşınabilirliği önem kazanıyor. Facebook, Google ve MySpace gibi bir çok sosyal ağ platformu veri taşınabilirliği konusunda somut adımalar atarak bunun gerçeğe taşıdı. Elbette ortada tek bir standart yok ama ileride global standartlara doğru önemli birleşmeler kapıda.

Dağıtık Veritabanları : bilgi her yerde, peki ele avuca sığmayan bu bilgiyi nasıl yönetiriz. Cevap açık dağıtık veritabanları ve bunları yönetebilen sistemlerde. Amazon S3 depolama çözümü, sanal depo alanları ve gelecek nesil Web tabanlı işlemtim sistemleri (WebOS) bu değişimin habercisi yenilikler arasında.
Web 3.0 Nedir?
Henüz doğmamış bir bebeğe isim bulmak ne kadar zorsa Web 3.0' ı tanımlamak da o kadar zor. Bakış açısına göre değişkenlik gösteren tanımlar çeşitlilik gösteriyor. Bu işin fikir mimarlarına kulak verdiğimiz de ortaya aşağıdaki cevaplar çıkıyor:
Tim O'Reilly :Şu ana kadar öğrendiğimiz tüm prensipleri uygula**** insan tarafından üretilen tüm verinin makinalar tarafından konsolide edilip sentezlenerek bunun kolektif zeka ve inovasyona dönüştürülmesi.
SAP' den Üst Düzey Yönetici : Kullanıcının ihtiyacına göre şekillendirilebilen servis tabanlı bileşik (composite) uygulamalar ekosistemi.
Mark Benioff (SalesForce) : Web 3.0 herkesin kolaylıkla inovasyon yapabildiği, düşük giriş maliyeti, bileşen tabanlı kolay uygulama geliştirme, servis odaklı yaklaşımların motivasyonunda bariyerlerin ortadan kalktığı yüksek üretkenlik ortamı. Uygulama bileşenlerinin bir araya getirilmesi ve Cloud Computing yardımı ile zor ve karmaşık uygulamaları kolaylıkla üretmenin mümkün olduğu ideal dünya. İnovasyon her yerde!
Eric Schmidt (Google CEOsu): Web 2.0 belki bir pazarlama argümanıydı ama Web 3.0 için bunları söylemek yanlış olur. Benim Web 3.0 tahminim uygulamaların birbirleriyle kolaylıkla konuştuğu ve bir araya getirildiği bir dünya olurdu. Bu dünyanın genel karakteristikleri: veri artık dağıtık sistemlerde yani Cloud' da saklanır, uygulamalar herhangi bir cihaz üzerinden çalıştırılabilir, uygulamalar kolaylıkla ihtiyaçlara göre özelleştirilebilir ve son olarak uygulamalar viral olarak dağıtılır ve pazarlanır.



Web 2.0' ın aksine Web 3.0 teknolojik olarak devrim niteliğinde yenilikler içermekte. 3.0 dünyası ortak standartlar etrafında birleşmiş bir dünya görüşü temeline dayanıyor. Dolayısıyla Internet içeriğinin anlam kazanması ve başkaları tarafından da kullanılabilmesi için HTML dışında yeni meta diller geliştirilmekte. Anlam kazandırılmış içerik dağıtık web servisleri ile birleşince ortaya makinaların birbirleriyle konuşup anlaştığı entegre bir ekosistem doğuyor. Bu ekosistemin altyapısında Web servisleri, servis odaklı yaklaşımlar (SOA), API'ler, dağıtık veritabanları ve bu hizmetlerin üzerinde koşacağı Cloud hizmetleri önem kazanıyor. Artık inovatif fikirleri hayata geçirmek eskisine oranla çok daha kolay ve hızlı olacak. Açık kaynak projeler, tekrar kullanılabilir bileşen tabanlı sistemler, hazır web servisleri günümüz karmaşık uygulamalarını birer legoya dönüştürecek.

Şekil ve format yönünden zengin HTML dili, içeriğin anlamlandırılması için çok yetersiz kalmakta. Henüz yapay zeka ve dil işleme sistemleri de gelişmediğinden Web 3.0 aslında bilginin düzenli olarak tanımlanmasını ve bu bilginin web servisleri aracılığıyla global bilgi ağına entegrasyonu prensibine dayanmakta.
Dünyadan Web 3.0 Örnekleri
Arama hizmetlerindeki kıyasaya rekabet anlamsal ve dikey arama motorlarına kaymışken Microsoft' un anlamsal arama motoru Powerset'i satınalması herkesin dikkatini bu yöne çekti. Gururumuz Hakia' ın anlamsal arama motorlarında başı çekmesi ve yeni yeni anlamsal hizmetlerin doğması bizleri heyecanlandırmakta. Fakat halen HTML standartlarının yaygın olması anlamsal arama sonuçlarını istenen başarıya yaklaştırmış değil. Bunun için RDF ve OWL gibi teknolojilerin yerleşmesini beklememiz gerekse de merak uyandıran uygulamalarda sahnedeki yerlerini bir bir alıyorlar.

Twine farklı ilgi konuları çevresinde o konuya ilgi duyan uzmanlar tarafından desteklenen sosyal bilgi platformu olarak anılmakta. Wikipedia' dan farklı olarak oluşturulan bilgiler mevcut anlamsal web teknolojileri RDF, OWL, SPARQL ile saklanmakta ve geleceğin web 3.0 bilgi otobanı inşa edilmekte.

Evri ve TrueKnowledge gibi diğer yeni uygulamalar da standart arama motorlarının yetersiz kaldığı anlamsal boşlukları doldurmayı amaçlayan yeni hizmetler.

TripIt kullanıcılara detaylı seyahat planları çıkarabilen ilginç bir hizmet sunuyor. TripIt' e seyahat planınızı eposta ile yolluyorsunuz ve TripIt size uygun bir seyahat planı oluşturuyor. Bunu oluştururken havayolu ulaşım bilgileri, otel rezervasyonları, araç kiralama şirketleri gibi bir çok veriyi konsolide ederek size sunuyor. İsterseniz gideceğiniz restoran ve yerlerin haritaları ve yol tariflerine varıncaya kadar sizinle paylaşıyor.
İş Dünyasında 3.0 Fırtınası
İş dünyasının 3.0 fırtınasına bakış açısı biraz daha farklı. Gündemde sanal depolama, kümelenmiş dağıtık hesaplama gücü (Cloud Computing), Platform servisleri (PaaS) ve Enterprise Mashup'lar başı çekiyor. Bunların yanında mevcut kurumsal bilgi kaynaklarının daha verimli kullanımı için anlamsal bilgi yönetimi ve veri madenciliği gibi ileri seviye uygulamar üzerinde çalışmalar halen sürüyor. İlişkisel veri tabanları her ne kadar veriyi düzenlemiş olsa da halen şirket bünyelerinde gezen dokümanlar ve çok kanallı müşteri hizmetlerinin sonuçlarında yaşanan sıkıntılar anlamsal veri madenciliği ile çözümü mümkün olabilir.
Mevcut gelişmelere baktığımızda Internetin büyük oyuncuları platform hizmetlerine merak saldı. Hali hazırda SalesForce' un Force platformu ve IceBerg gibi açık kaynak projeler bu hayalleri şimdiden gerçeğe dönüştüren hızlı kovboylar. Bu platform hizmetleri ile iş uygulamalarını legolarla oynar gibi geliştirmek bugün dahi mümkün.
Masaüstünün hakimi Microsoft' un tabuları yıkarcasına Office Live, Live Mesh, Exchange, Sharepoint gibi server ailelerini içeren platform hizmetleri işin renginin tamamen değiştiğinin habercisi. Artık masaüstü devri kapandı. Dokümanlarınız, uygulamalarınız hatta ve hatta işletim sisteminiz bile Online ortama taşınmak üzere.


Günlük Hayatımıza Etkileri
Yoğun bir iş temposunu henüz devirmiş artık iple çektiğiniz yurtdışı tatilinizin planlamasını yapmaktasınız. Daha önceki kötü tecrübelerinize dayanarak tur operatörlerinin yetersiz bilgi ağı ve birbirinden kopuk süreçleri gözünüzü korkutuyor. İşinizi şansa bırakmak istemiyorsunuz. Ulaşım imkanları, araç kiralama, konaklama, tarihi ve kültürel gezi yerleri dahil damak zevkinize uygun restoranları da içeren harika bir tatil hayal ediyorsunuz. Web 3.0 destekli bir gezi sitesine girdiniz. Sitemiz size bir dizi soru sorarak ulaşım tercihinizi (ucuz, aktarmasız...), rota planınızı, rota güzergahlarında yapmak istediğiniz aktiviteleri, tercih ettiğiniz dünya mutfaklarını, araç kiralama ihtiyaçlarınızı ve konaklama için otel tercihlerinizi öğrenmeye çalıştı. Site aldığı cevapları anlamsal sorgulara dönüştürerek bağlı olduğu bir dizi gezi servisine web servisleri aracılığıyla sorular yöneltmeye başladı. Arka planda bağlı olduğu havayolu, otel zincirleri, araç kiralama hizmetleri, restoranlar, tarihi ve kültürel gezi yerleri dahil bu hizmetlerin kalitesini de içeren güvenilir rating kuruluşları ve kullanıcı yorumlarını yüzlerce web sitesinden topla**** sizin için sentezledi ve karşınıza tam ihtiyacını hissettiğiniz tam tekmil bir gezi planı olarak çıkardı. Gideceğiniz tarihlerdeki hava durumu, tarihi ve kültürel mekanların flickr' de yer alan fotoğrafları yanında Google haritası ile neredeyse tatile gitmiş kadar oldum dedirtecek bir rahatlığı sunarken ohhh be teknoloji varmış diyesi gelmez mi insanın.
Web 3.0 adını sağlık sektöründe duyurmaya bi hayli hevesli olsa gerek. Sağlık sektörü teknolojinin nimetlerini sonuna kadar zorlarken yenilikleri çok hızlı olarak uyarlamakta maharetli gözüküyor. Yürütülen standartlaşma çalışmaları ve merkezi veri toplama projeleri yakın zamanda Web 3.0' ın sağlıkla buluşmasına zemin hazırlayabilir. Gelecekte kişisel sağlık kayıtlarının Online olacağını hesaba katarsak bu bilginin hayat kurtarabileceğine şahit olabiliriz. Sağlık bilgilerinize bağlı olarak dünyada piyasaya çıkmış yeni ilaçlar bunların kişiler üzerindeki yan etkileri konusunda doktorunuzu uyarması ya da size en yakın ve güvenilir sağlık hizmetlerinin listelenmesine varıncaya kadar çok çeşitli hizmetler kapıda bizleri bekliyor.
Web 4.0
3.0' dan bahsetmişken bir sonraki seriden bahsetmemek olmazdı. Web 3.0 global bilgi ağının kurulduğu ve online ekosistemin düzenini sağlayacak güçlü adımların habercisi. Web 3.0' ın ortaya koyduğu sinerji bir sonraki web sürümünün de teknik zeminini hazırlamış olacak. Web 4.0' dan beklentimiz büyük oranda yapay zeka' ın sanal ortama girmesi şeklinde olabilir. Yapay zeka karmaşık ve zor bir konu olduğundan bu alandaki çalışmaların olgunlaşması ve web altyapısına entegrasyonu 2015 - 2025 senelerini kapsayacak Web 4.0 devrine nasip olacak gibi gözüküyor. Doğal dil işleme, ses tanıma, diller aracı tercüme, akıllı video ve resim işleme, web' in idrak boyutu gibi olgunlaşmış teknolojiler hayatımızı sarsacak yeni gelişmeleri beraberinde getirecek. Peki sanallaşan hayatımız ve zeki teknolojilerin hayatımıza girmesi insan zekasına ve psikolojisine kötü etkileri olabilir mi? Bu soru korkutucu bir endişenin izlerini taşıyor olsa da bu konudaki bilimsel araştırmalar şimdiden başlamış durumda. Umarım hastalığı bulduğumuz gibi şifasını da buluruz demekle yetiniyorum.

Not : Makalede geçen resimler için sitemi ziyaret edebilirsiniz