Liderlik
Lider Kimdir?
Lider, bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilen, bu amaçlar için onları etkileme, harekete geçirme yetenek ve bilgilerine sahip kişidir. Bu açıklamadan da anlaşılabileceği gibi liderliğin esasını başkalarını etkileyebilme ve onları davranışa yönlendirebilme oluşturmaktadır. Kısacası lider, başkalarını etkileyebilen, nereye, nasıl gidileceğini gösteren, hedef ve misyon koyan yani yol gösteren bir kişidir.
Yönetici ise, başkaları tarafından o pozisyona getirilmiş, başkaları adına çalışan, önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmak için çaba gösteren, işleri planlayan, uygulatan ve denetleyen kişidir. Ödül ve cezaya dayalı yasal gücü vardır.
İşletmelerde 5 türlü yönetim tarzı görülmektedir:
1. Otokratik Yönetici
2. Koruyucu Yönetici
3. Birlikçi Yönetici
4. Destekçi Yönetici
5. Başıboş Yönetici
Yöneticilik ve Liderlik
Çoğu kez liderlik ile yöneticilik birbirleri ile karıştırılırlar. Ancak ikisi çok farklı olaylardır. Örneğin yöneticilik öğrenilen eğitimi alınabilen bir konudur. Liderlik ise insanların kendi doğal yapısından ve içten gelen bir olaydır. Yöneticilik için eğitim alınabilir, okula gidilebilir ve neticede aldığı eğitim ve tecrübelerle kişi iyi bir yönetici olabilir. Ancak liderlik konusunda ne kadar okursak okuyalım veya ne kadar konuşursak konuşalım bu lider olmamız için yeterli olmayabilir. Çok büyük işletmelerde yöneticiler bazen önemli sorunlar yaşarlar. En seçme yöneticiler kendileri ile çalışanlarla geçinmeyebilir ve lider olarak benimsenmez. Buna en güzel örnek ITT firmasının en üst düzeye atadığı yöneticisinin yardımcıları ile düştüğü anlaşmazlık yüzünden işten atılmasıdır. Çünkü bu yönetici takımına liderlik yapamadı benimsenmedi.
Lider ile yönetici eş anlamlı değildir. Her yöneticinin liderlik özelliklerine sahip olması beklenmezken, her liderin yöneticilik özelliklerine sahip olması beklenmektedir. Çünkü lider; iyi plan yapabilmeli, işleri yürütebilmeli ve kontrol edebilmelidir. Bu durum ona güç kazandırır.
Yönetici ile lider arasındaki farklar
Yönetici Lider
Başkalarının koyduğu hedefleri gerçekleştirmeye hizmet eder Kendi amaçlarını kendisi koyar
Başkaları tarafından yönetime getirilir İçinde bulunduğu grup tarafından seçilir
Gücünü kanun, prosedür gibi biçimsel yapılardan alır Gücünü kendinden ve içinde bulunduğu gruptan alır
Biçimsel olanı temsil eder Doğal olanı temsil eder
ÇALIŞANLAR NEDEN LİDERE, YÖNETİCİDEN DAHA ÇOK SADAKAT DUYAR?
Liderliğin avantajlarından bir başkası, şirket personelinin, yöneticilerden daha çok liderlere sadakat duymasıdır. Bu sadakat, lider tarafından,
*İşler yanlış gittiğinde sorumluluğu üstüne alarak,
*Şirketin başarılı olduğu durumlarda, en küçük pozisyondaki çalışanlar dahil, herkesi kutlaması ve ödüllendirmesiyle,
*Gerektiği yerde bağışlayıcı olmasını bilmesiyle, sağlanır.
LİDER YÖNETİR, YÖNETİCİ TAKİP EDİLİR
Lider takip edilir, yönetici ise yönetir. Gerçekten de, lider, 'doğal olarak' takip edilirken, yöneticinin kurallarına ise 'uyulur.' Yönetici, şirket içindeki otoritesini zaman içinde ve şirketin başarısına bağlı olarak oluşturur. Liderin ise yöneticilik yetenekleri yeterli olmayabilir ama başından beri, çalışanlar onun arkasında kenetlenmiştir.
Yöneticiler genellikle kendi alanlarında deneyimli ve şirketin her bir bölümünün nasıl çalıştığını bilen insanlardan oluşur. Liderler ise, genellikle, şirkete yeni, cesur, taze fikirlerle gelen ama şirketin yapısı hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmayan insanlardan.
Yöneticilik ve liderlik, şirket çalışanları organize etmenin iki farklı biçimidir. Yöneticiler, formel ve rasyonel yöntemler kullanarak, organizasyonu sağlarken, liderler ise duygularından yararlanırlar.
Liderlik Tipleri
1. Otokratik- Demokratik- Tam Serbestlik Tanıyan Liderlik
Otokratik Lider
Otokratik liderler grup üyelerini yönetim dışında tutarlar. Yönetim yetkisi tamamıyla liderde bulunmaktadır. Amaçlar, politikalar ve planlar belirlenirken grup üyelerine söz hakkı vermezler. Bu liderler, astlarını etkilemek için emir verme, hatalarını eleştirme gibi taktikler kullanırlar çünkü onların dış unsurlarla motive olduklarını düşünürler. Otokratik liderin yararları olarak; otokratik ve bürokratik toplumlardaki grup üyelerinin beklentilerine uygun bir tarz olması, lidere bağımsız hareket edebilme inanç ve güvenini vermesi, daha etkin ve daha hızlı karar verme imkanı sağlaması söylenebilir. Sakıncaları olarak ise; liderin aşırı bencil davranmasını, grup üyelerine söz hakkı vermeyerek onların iş yapma arzusunu kaybettirmesini ve tatminsizlik yaşatmasını, yaratıcılığı azaltmasını sayabiliriz.
Demokratik Lider
Demokratik -katılımcı- liderler yönetim yetkisini grup üyerleriyle paylaşma eğilimi gösterirler. Amaçlar, politikalar belirlenirken, iş bölümü yapılırken hep grup üyelerinin fikirlerini dikkate almaya çalışır. Bu liderler daha az kontrol etme taktikleri kullanırlar. Kişilerin iç unsurlar ile motive olduklarına inandıklarından başarılı işleri takdir etme davranışı gösterirler. Demokratik liderlerin yararları; grup üyelerinin de kararlara katılımı ile daha etkin ve sağlıklı kararlar alınması, fikirlerine değer verilen üyelerin işlerinden tatmin sağlamaları, böylece de daha etkin ve verimli çalışan bir grup elde edilmesidir. Bu liderlik tarzının en önemli sakıncası karar sisteminden kaynaklanan zaman kaybıdır. Acil durumlarda bu tarz liderler başarılı olamamaktadır.
Tam Serbestlik Tanıyan Lider
Yönetim yetkisini pek kullanmazlar. Grup üyelerini kendi hallerine bırakır; amaçları, politikaları kendilerinin yapmalarına imkan tanırlar. Bu liderliğin yararları; her üyenin bireysel eğilim ve yaratıcılığını harekete geçirmesi, üyelerin serbestçe en uygun kararları alabilmesine imkan vermesidir. Ancak bunun yanında tam serbestlik tanıyan liderlik liderin otoritesini kullanmasını ortadan kaldırmakta, bu nedenle de grubu ortak bir amaçta toplama ve belli hedeflere yöneltme durumundan yoksun bırakmaktadır, grup içinde anarşi ortaya çıkabilmektedir.
2. Göreve- Kişiye Önem Veren Liderlik
Göreve Önem Veren Lider
Bu liderler işleri organize etmek, kişileri belirli görevlere atamak, işin tamamlanma süresini belirlemek gibi faaliyetlerde bulunurlar.
Kişilere Önem Veren Lider
Bu liderler insan ilişkilerine eğilimlidirler. Grup üyeleriyle iyi ilişkiler kurarlar, grup içi güvene, saygıya ve sevgiye önem verirler. Yapılan pek çok araştırma insan ilişkilerine önem veren liderlerin grup verimliliğini daha fazla arttırdığını göstermektedir.
I. TEMEL LİDERLİK İLKELERİ
1. Vizyon oluştur.
2. Kendin, yönetici ve çalışanlar için amaçları tanımla.
3. Çalışanların iyi performans göstermelerini sağla.
4. Yöneticiler ve çalışanları yapıcı kelimelerle uyar ve eleştir.
5. Organizasyondaki değişimi gerçekleştir ve kolaylaştır.
6. Adına hareket edecekler ya da işlem yapacakların başarılı olmaları için kendilerine güvenmelerini sağla.
7. Organizasyonda uygun davranış kurallarının öğretilmesi için çaba göster.
II. SÜPER LİDERLİK İLKELERİ
8. Organizasyonda insanın kendi kendine bir lider olabileceğini anlatmaya ve öğretmeye çalış.
9. Organizasyonda çalışanların kendi kendilerine amaç belirlemelerini ve öğrenmelerini sağla.
10. Çalışanların pozitif düşünmelerini sağla.
11. Organizasyonda başarıları ödüllendirerek "kendi-kendine liderliğin" (self-leadership) gelişmesini sağla.
12. Yapılan hataların öğrenme ve tecrübe için bir fırsat olduğunu çalışanların anlamasını sağla.
13. Kendi-kendini yönetebilecek çalışma gruplarının oluşumunu sağla.
14. Organizasyonda kendi-kendine liderlik kültürünü geliştir.
[/font=Arial]